Dobra Nauka: Miejsca pamięci i zapomnienia na Jurze

"Miejsca pamięci i zapomnienia. Badania interdyscyplinarne północnych terenów Jury Krakowsko-Częstochowskiej" to projekt prowadzony od 2015 roku.

 

Wykonawcami "projektu jurajskiego" są przede wszystkim archeolodzy i etnolodzy z Uniwersytetu Łódzkiego. Oprócz naukowców i studentów z naszej uczelni, w badaniach uczestniczą również badacze z innych polskich miast oraz z Czech.

Badania mają następujący przebieg: najpierw etnolodzy przeprowadzają wywiady etnograficzne dotyczące miejsc szczególnie ważnych dla lokalnych społeczności, będących świadkami i śladami przeszłości; takich o których wiedzą, pamiętają i opowiadają mieszkańcy jurajskich gmin oraz takich, o których pamięć powoli zanika. Wiedza o miejscach z opowieści i wspomnień rozmówców uzupełniana i weryfikowana jest poprzez analizę źródeł pisanych i ikonograficznych oraz badania archeologiczne.

Efektem projektu są archiwa tematyczne, działania animacyjne, ale przede wszystkim raporty z badań prowadzonych w poszczególnych gminach, będące źródłem wiedzy nie tylko naukowej, lecz także adresowanej do mieszkańców badanych gmin zainteresowanych lokalną historią i dziedzictwem.

W gminie Przyrów etnolodzy przeprowadzili w 2017 roku ponad sto wywiadów etnograficznych. Z kilkudziesięciu miejsc, o których opowiadali mieszkańcy, do badań archeologicznych zostało wytypowanych trzydzieści. Dwa miejsca wymagały prac wykopaliskowych. W lokalizacjach, które precyzyjnie wskazywali rozmówcy, archeolodzy nie odkryli grobów z czasu II wojny światowej. Szczególnie interesujące są wyniki prac na terenie klasztoru św. Anny. Po prawie osiemdziesięciu latach okazuje się, że brak jest materialnego dowodu popełnionej tu przez żołnierzy Wehrmachtu zbrodni. Archeolodzy liczą, że archiwalne wojskowe zdjęcia lotnicze pomogą znaleźć odpowiedź. Na stanowisku w Kniei do przebadania pozostał szeroki pas polany. Tu zastosowane zostaną nowoczesne metody prospekcji geofizycznej.

Projekt przyjmuje perspektywę interdyscyplinarną. Wpisuje się tym samym w coraz silniejszą tendencję - widoczną zwłaszcza w studiach nad niedawną przeszłością - do nawiązywania współpracy i dialogu między różnymi dyscyplinami naukowymi, z których każda dysponuje innymi, specyficznymi dla siebie metodami badań rozmaitych rodzajów źródeł i przekazów kulturowych. Projekt sięga przede wszystkim po metody etnologii i antropologii kulturowej oraz nawiązuje do nowych trendów w archeologii ukierunkowanej na badanie czasów najnowszych. Refleksja tych dwóch dyscyplin uzupełniana jest i wzbogacana wiedzą historyków i historyka sztuki, którzy wchodzą w skład zespołu badawczego.

W gminie Przyrów etnolodzy przeprowadzili w 2017 roku ponad sto wywiadów etnograficznych. Z kilkudziesięciu miejsc, o których opowiadali mieszkańcy, do badań archeologicznych zostało wytypowanych trzydzieści. Dwa miejsca wymagały prac wykopaliskowych. W lokalizacjach, które precyzyjnie wskazywali rozmówcy, archeolodzy nie odkryli grobów z czasu II wojny światowej. Szczególnie interesujące są wyniki prac na terenie klasztoru św. Anny. Po prawie osiemdziesięciu latach okazuje się, że brak jest materialnego dowodu popełnionej tu przez żołnierzy Wehrmachtu zbrodni. Archeolodzy liczą, że archiwalne wojskowe zdjęcia lotnicze pomogą znaleźć odpowiedź. Na stanowisku w Kniei do przebadania pozostał szeroki pas polany. Tu zastosowane zostaną nowoczesne metody prospekcji geofizycznej.

Wszystkie informacje o projekcie na stronie najurze.uni.lodz.pl.