ODNOWIENIA DOKTORATÓW NAUKOWYCH: DR HAB. JERZY DZIECIUCHOWICZ, PROF. UŁ

Jerzy Zygmunt Dzieciuchowicz, syn Stanisława i Józefy z domu Stachowicz, urodził się 19 czerwca 1943 r. w Monachium. Po wojnie, po powrocie rodziny do Polski, ukończył XXIII Liceum Ogólnokształcące w Łodzi w 1961 r., a jesienią tegoż roku rozpoczął studia na kierunku geograficznym na Wydziale Nauk Geograficznych UŁ. Studia wyższe z tytułem magistra geografii ukończył w 1966 r. na podstawie pracy Osiedle mieszkaniowe Widzew-Zachód w Łodzi. Monografia geograficzno-ekonomiczna, napisanej pod kierunkiem prof. Ludwika Straszewicza. W tym samym roku podjął pracę na stanowisku asystenta w Katedrze Geografii Ekonomicznej UŁ. Stopień doktora nauk geograficznych uzyskał na swoim macierzystym wydziale na podstawie rozprawy Stopień rozproszenia dojazdów do pracy ludności miasta, na przykładzie Łodzi, której promotorem był prof. Ludwik Straszewicz. Za skróconą wersję tej monografii, opublikowanej w 1979 r. pt. Rozkłady przestrzenne dojazdów do pracy ludności wielkiego miasta (na przykładzie Łodzi), prof. Jerzy Dzieciuchowicz otrzymał nagrodę Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1980). W swojej pracy doktorskiej podjął oryginalny ówcześnie problem badawczy, jakim były dojazdy do pracy w obrębie miasta, czyli migracje wewnątrzmiejskie. Z zastosowaniem pracochłonnych metod badawczych (przeprowadzono badania ankietowe na grupie pięciu tysięcy osób) określone zostały prawidłowości przestrzenne w dojazdach mieszkańców Łodzi do miejsc pracy. Monografia ta (podobnie jak późniejsza rozprawa habilitacyjna) weszła do kanonu polskiej geografii ludności. W 1982 r. został zatrudniony na stanowisku adiunkta, początkowo w Katedrze Geografii Ekonomicznej.

W oparciu o bogaty dorobek naukowy z zakresu geografii społeczno-ekonomicznej uzyskał w 1996 r. stopień doktora habilitowanego na podstawie pracy Determinanty demograficzne i społeczno-ekonomiczne redystrybucji przestrzennej ludności aglomeracji miejskich. Przykład aglomeracji łódzkiej, obronionej w Instytucie Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk. Od 1997 r. kierował Zakładem Studiów Ludnościowych i Gospodarki Przestrzennej, a następnie od 2000 r. do przejścia na emeryturę w 2013 r. – Katedrą Gospodarki Przestrzennej i Planowania Przestrzennego.

Efektem pracy badawczej prof. Jerzego Dzieciuchowicza jest 210 prac naukowych, wśród których są głównie prace samodzielne, opublikowane w czasopismach krajowych i zagranicznych, a także monografie. Ponadto jest on autorem 47 plansz w pięciu atlasach oraz sześciu opisów do plansz. Jego zainteresowania badawcze w ciągu ponad pięciu dekad aktywności obejmują cztery główne nurty badawcze. W ramach pierwszego z nich ważne są badania przestrzennych procesów oraz struktur demograficznych i społecznych w miastach, aglomeracjach i regionach miejskich. Ciekawe w tym nurcie są prace podejmujące problematykę definitywnych i wahadłowych migracji ludności, a także ewolucji przestrzennej i demograficzno-społecznej emigracji polskiej we Francji. W tym nurcie powstały dwa najważniejsze osiągnięcia teoretyczne Profesora: kognitywna teoria zachowań migracyjnych oraz teoria migracji definitywnych bazująca na koncepcji kapitału ludzkiego.

W badaniach naukowych związanych z problematyką mieszkalnictwa przeważają opracowania stanu i rozwoju przestrzennego, struktury, waloryzacji i typologii przestrzennej budownictwa mieszkaniowego oraz rejonizacji warunków środowiska mieszkaniowego w ośrodkach i regionach miejskich. Prowadzone studia empiryczne prof. Jerzy Dzieciuchowicz podsumował propozycją badań mieszkalnictwa w postaci szeroko ujętego modelu środowiska mieszkaniowego, obejmującą teoretyczne podstawy przestrzennych badań środowiska mieszkaniowego.

Do trzeciego nurtu należą studia nad kierunkami i uwarunkowaniami przemian struktury przestrzennej całego sektora usługowego w skali wewnątrzmiejskiej, prawidłowościami rozwoju i funkcjonowaniem usług dla przedsiębiorstw i biznesu, a także nad rolą i znaczeniem handlu (w tym wielkich centrów handlowych) w przestrzeni miasta.

Bardzo znaczący jest udział prof. Jerzego Dzieciuchowicza w powstaniu opracowań monograficznych obejmujących Łódź i region łódzki – ponad 60 publikacji reprezentuje czwarty, regionalny nurt jego zainteresowań.

W dorobku prof. Jerzego Dzieciuchowicza znajduje się ponadto około 20 opracowań o charakterze aplikacyjnym (studia, ekspertyzy, diagnozy, prognozy) sporządzonych na potrzeby instytucji związanych z planowaniem przestrzennym.

W związku ze swoją aktywnością naukową przebywał na stażu naukowym w Instytucie Geografii Uniwersytetu Aix-Marseille (1976–1977) oraz na wielu misjach naukowych w Lyonie (1988, 1991), Lille (1988), Tbilisi (1989) i Portsmouth (1993).

Podkreślić też należy jego wkład organizacyjny w funkcjonowanie Uniwersytetu Łódzkiego i macierzystego wydziału poprzez sprawowanie różnych funkcji w strukturach uczelni. Ponadto był redaktorem i członkiem redakcji trzech czasopism wydawanych na Wydziale Nauk Geograficznych („Folia Geographica”, „Folia Geographica Socio-Oeconomica”, „Space – Society – Economy”), a także redaktorem czasopisma „Geographia Polonica” wydawanego przez Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. Stanisława Leszczyckiego Polskiej Akademii Nauk. Był członkiem Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN (1996–1998) oraz Łódzkiego Towarzystwa Naukowego (od 2006).

Duży wysiłek włożył w kształcenie kadry naukowej. Wypromował sześciu doktorów, z których już czterech uzyskało habilitację. Był recenzentem w trzech przewodach habilitacyjnych i dwóch doktorskich, a także promotorem ponad 130 prac magisterskich.

Za działalność naukową i dydaktyczno-organizacyjną został uhonorowany nagrodami Rektora UŁ (1977, 1992), nagrodą Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1980), Złotą Odznaką UŁ (1987), Złotym Krzyżem Zasługi (1988), nagrodami zespołowymi Rektora UŁ (2010, 1998, 1984), Medalem „Uniwersytet Łódzki w Służbie Społeczeństwu i Nauce” (1997), nagrodą Ministra Infrastruktury (2004), Odznaką „Za Zasługi dla Miasta Łodzi” (2004), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2007) oraz Honorowym Dyplomem Komisji Geografii, Osadnictwa i Ludności Polskiego Towarzystwa Geograficznego (2022).

Profesor pozostaje w związku małżeńskim. Ma dwoje dzieci. Poza licznymi pasjami naukowymi interesuje się także podróżami, literaturą, muzyką i filmem. Posiada uprawnienia przewodnika górskiego oraz sternika jachtowego.