Nagroda im. Pierwszego Rektora UŁ Prof. Tadeusza Kotarbińskiego

Znamy laureata nagrody A.D. 2024

   

 

Nagroda im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego Profesora Tadeusza Kotarbińskiego za wybitną pracę naukową z zakresu nauk humanistycznych to wyróżnienie rangi ogólnopolskiej. Konkurs jest promocją badań, publikacji humanistycznych i samej humanistyki. Jest to jedyna tego rodzaju nagroda w Polsce. Jej laureat otrzymuje 70 000 zł na dalszy rozwój naukowy. Uniwersytet Łódzki, gdzie narodziła się idea nagrody, zawsze konsekwentnie wspierał humanistykę i doceniał jej znaczenie we współczesnym świecie.

Nagroda została ustanowiona, by regularnie dawać dowód na istnienie niezwykle silnej grupy polskich naukowców zajmujących się na co dzień humanistyką we wszystkich jej odmianach. Bywa, że wybitne prace z zakresu nauk humanistycznych pozostają niezauważone, podczas gdy ich potencjał naukowy jest ogromny.

 

Profesor Tadeusz Kotarbiński – Patron Nagrody 

Nauka nie dlatego jest tak bardzo ważna, że nasyca ciekawość i urabia finezyjnie interesujące intelekty, nie dlatego, że sztuce w kształtowaniu wytworności pokrewna i ze sztuką bywa jednym tchem wspominana nie bez uszczerbku dla własnej powagi, lecz dlatego, że jest nieodzowną preparacją, nieodzownym przygotowaniem dzielnego gospodarstwa i służącej gospodarstwu techniki, przygotowaniem obrony przed chorobami i zgonem przedwczesnym, obrony przed klęskami społecznymi, a w szczególności przed klęską porażki w walce o istnienie w sposób godny istnienia.

Wybór patrona konkursu był oczywisty. Został nim prof. Tadeusz Kotarbiński, Pierwszy Rektor Uniwersytetu Łódzkiego.

Tadeusz Kotarbiński był filozofem, wychowankiem Uniwersytetu Lwowskiego, uczniem wybitnego uczonego i nauczyciela Kazimierza Twardowskiego. Swą karierę akademickiego wykładowcy związał z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie pracował przed wojną i w czasie wojny na tajnych wykładach uniwersyteckich.

Po II wojnie światowej uczony podjął się pełnienia funkcji pierwszego rektora Uniwersytetu Łódzkiego. To jego wysiłkowi zawdzięczała nowa uczelnia znaczącą pozycję, jaką po wojnie udało się jej uzyskać. Nowy uniwersytet skupiał spore grono znaczących badaczy, stał się też miejscem studiów dla rzesz młodych ludzi, którzy po latach  okupacji uzyskali szanse kształcenia na poziomie wyższym.  

Prof. Tadeusz Kotarbiński odegrał ogromną rolę nie tylko w pierwszych latach istnienia Uniwersytetu Łódzkiego. Nadał kierunek rozwojowi uczelni, ukształtował taki model pracy naukowej, który przez kolejne dziesięciolecia jest punktem odniesienia dla całej wspólnoty akademickiej Uniwersytetu Łódzkiego.

Kontynuując humanistyczną refleksję Profesora, w 2015 r., z okazji jubileuszu 70-lecia uczelni, ustanowiono Nagrodę im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego Profesora Tadeusza Kotarbińskiego za wybitną pracę z zakresu nauk humanistycznych.

Humanistyka to postawa życiowa

Na konkurs ustanowiony w 2015 r. przez Uniwersytet Łódzki w trakcie dotychczasowych edycji wpłynęło blisko 700 prac z 200 polskich ośrodków naukowych i wydawnictw. W finałach wszystkich edycji znalazło się już 55 wybitnych książek. Rosnąca popularność nagrody pomogła wszystkie te dzieła skutecznie promować i przedstawiać szerokiej publiczności.   

Każda z dotychczasowych edycji to niezwykle burzliwe i trudne obrady Kapituły Nagrody, która do ostatniego etapu może zakwalifikować maksymalnie pięć dzieł. Najlepsze prace, jak również duża część tych, które nie dostały się do ścisłego finału konkursu, są na najwyższym poziomie naukowym.
 
Dotychczasowi laureaci nagrody – prof. Jan Strelau, dr hab. Ewa Kołodziejczyk, dr hab. Dorota Sajewska, prof. Andrzej Friszke, prof. Grzegorz Ziółkowski, prof. Jerzy Zajadło, dr hab. Zbigniew Szmyt, dr Maciej Świerkocki, dr Jakub Gałęziowski ,prof. Andrzej Turowski, prof. Przemysław Czapliński, reprezentują nie tylko doskonałość naukową i warsztatową. Każdy z nich jest również humanistą w rozumieniu postaw i prezentowanych na co dzień wartości. 

Dwoje z laureatów przekazało swoje nagrody na cele charytatywne, w tym na pomoc uchodźcom z Ukrainy, udowadniając tym samym, że humanistyka to nie tylko sfera naukowa, ale również empatyczne podejście do drugiego człowieka.   

Wystawa z okazji 10-lecia Nagrody im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego

W 2024 roku, w modernistycznej części Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego przy ul. Matejki 32/38 w Łodzi miała miejsce wystawa przygotowana z okazji 10-lecia Nagrody im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego Profesora Tadeusza Kotarbińskiego. 

Wystawa prezentowała dokonania polskich humanistów, którzy na przestrzeni ostatnich 10 lat byli nagradzani i wyróżniani w konkursie o Nagrodę im. prof. Kotarbińskiego – wydarzenia, które przez polskich naukowców uznane jest za wyjątkowe. 

Publiczność miał okazję zajrzeć za kulisy prac Kapituły Nagrody – dzieliliśmy się z widownią m.in. fragmentami niepublikowanych wcześniej fragmentów recenzji, w których znakomite osobowości polskiej humanistyki wskazują, dlaczego poszczególne prace były nagradzane lub nominowane. 

Zadbaliśmy o to, by ekspozycja była dostępna dla osób słabowidzących i niewidomych – przygotowaliśmy wypukłe, łatwe do zlokalizowania kody QR, które po zeskanowaniu kierowały do deskrypcji zamieszczonych na stronie UŁ. Wystawa była czynna do 31 marca 2025 r. 

Fotorelacja z wernisażu wystawy

 

W ciągu ośmiu edycji Nagrody im. Prof. T. Kotarbińskiego udało się stworzyć również inną nieocenioną wartość – Kolegium Refleksji Humanistycznej im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego – ogólnopolskie środowisko wybitnych humanistów, którzy w przyszłości wyznaczać będą kierunki rozwoju tej nauki.  

Kolegium Refleksji Humanistycznej im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego powstało w ramach integracji środowiska najwybitniejszych polskich naukowców. Punktem wyjścia był konkurs, którego patronem jest również pierwszy rektor Uniwersytetu Łódzkiego. Dotychczasowe edycje tego wydarzenia pozwoliły skupić wokół idei konkursu grono osób, które chcą rozmawiać o kondycji kształcenia wyższego i badań, zadawać najważniejsze pytania, by wspólnie pracować nad poprawą sytuacji polskiej nauki.

Kolegium tworzą członkowie Kapituły Nagrody im. Pierwszego Rektora Uniwersytetu Łódzkiego Profesora Tadeusza Kotarbińskiego i osoby, których prace były nominowane we wszystkich edycjach konkursu. Są to cykliczne spotkania poświęcone ważnym zagadnieniom polskiej humanistyki, życia akademickiego i publicznego, skoncentrowane wokół myśli Patrona. Spotkanie inauguracyjne odbyło się 13 kwietnia 2018 r. Kolegium Refleksji Humanistycznej im. prof. Tadeusza Kotarbińskiego zbiera się dwa razy w roku.