ODNOWIENIA DOKTORATÓW NAUKOWYCH: DR HAB. CZESŁAW SZMIDT, PROF. ALK

Czesław Szmidt urodził się 20 lipca 1947 r. w Wiżajnach, na Suwalszczyźnie, w rodzinie nauczycielskiej. Wychowywał się w trudnych warunkach, w szczególności ze względu na brak w tej miejscowości aż do 1955 r. komunikacji autobusowej, a do 1960 r. prądu elektrycznego, co całkowicie odbierało możliwość korzystania z większości udogodnień cywilizacyjnych. W 1960 r. musiał opuścić dom rodzinny i zamieszkać w internacie na czas nauki w Liceum Ogólnokształcącym im. Marii Konopnickiej w Suwałkach. Maturę zdał w 1964 r. i w tym samym roku został przyjęty na studia na kierunku socjologia w Uniwersytecie Łódzkim.
Studia na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ ukończył w 1969 r., uzyskując tytuł magistra na podstawie pracy Zastosowanie badania elementarnych ruchów roboczych do technicznego normowania pracy przygotowanej pod kierunkiem prof. dr hab. Zofii Mikołajczyk. W 1975 r. uzyskał stopień doktora nauk ekonomicznych na podstawie rozprawy Badanie społeczno-organizacyjnych konsekwencji współczesnych form postępu technicznego, której promotorem był doc. dr Jerzy Nowakowski. Obrona pracy doktorskiej odbyła się na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ. W 1987 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk ekonomicznych w zakresie organizacji i zarządzania, nadany przez Radę Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ na podstawie oceny ogólnego dorobku naukowego i rozprawy habilitacyjnej Humanizacja pracy wysoce podzielonej (przesłanki i metody). W 1998 r. ukończył Podyplomowe Studium Bankowości w Szkole Głównej Handlowej w Warszawie. Uczestniczył w wielu szkoleniach z zakresu zarządzania, kierowania i bankowości organizowanych m.in. przez Francuski Instytut Zarządzania, Thomas International oraz firmę konsultingową Ernst and Young.
Ze względu na swój aktywny udział w wydarzeniach marcowych w 1968 r., został pozbawiony stypendium naukowego i otrzymał odmowę zatrudnienia w Uniwersytecie Łódzkim. W tej sytuacji w 1969 r. podjął pracę jako asystent w Katedrze Ekonomiki Przemysłu Politechniki Łódzkiej, w 1970 r. przekształconej w Instytut Organizacji i Zarządzania. W 1975 r. rozpoczął pracę na stanowisku adiunkta, w 1987 – docenta, a w 1991 – profesora Politechniki Łódzkiej. W 1991 r. władze Politechniki Łódzkiej powierzyły mu misję zorganizowania Wydziału Organizacji i Zarządzania. W tym samym roku został wybrany jego pierwszym dziekanem. Funkcję tę pełnił przez kolejne dwie kadencje – do 1999 r. Równocześnie kierował najpierw Katedrą Zarządzania, a następnie Instytutem Zarządzania (do 2003 r.). W czasie pełnienia funkcji dziekana dążył do stworzenia struktury organizacyjnej i kadrowej nowego wydziału oraz zapewnienia odpowiednich warunków lokalowych. Bardzo ważnym obszarem jego działalności był też rozwój współpracy międzynarodowej. W szczególny sposób przyczyniło się do tego pozyskanie przez Wydział Organizacji i Zarządzania dwóch programów Tempus, dzięki którym została uruchomiona szeroka, obustronna wymiana studentów z uczelniami z Wielkiej Brytanii, Irlandii, Francji, Holandii, Niemiec, Hiszpanii, Portugalii i Grecji. Przyczyniło się to również do intensywnej wymiany kadry naukowej oraz pozyskania dużej liczby książek i sprzętu komputerowego. W 2003 r. Czesław Szmidt, w związku z przeniesieniem się do Warszawy, zakończył pracę w Politechnice Łódzkiej i został zatrudniony na stanowisku profesora w Katedrze Zarządzania Zasobami Ludzkimi Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania w Warszawie (obecnie – Akademia Leona Koźmińskiego). W latach 2005–2022 był kierownikiem tej katedry. W latach 2006–2021 kierował Studium Doktoranckim w Akademii Leona Koźmińskiego oraz prowadził seminaria doktorskie dla jego uczestników. W latach 2011–2015 pełnił funkcję Prorektora Akademii Leona Koźmińskiego do spraw Dydaktycznych. W trakcie pracy w obu uczelniach wypromował 16 doktorów nauk ekonomicznych, a wielu spośród nich uzyskało wyróżnienia i zajmuje wysokie stanowiska w gospodarce. Obecnie opiekuje się kolejnymi pięcioma doktorantami. Był ponad dwudziestokrotnie recenzentem rozpraw doktorskich bronionych w Politechnice Łódzkiej, Akademii Leona Koźmińskiego, Uniwersytecie Gdańskim, Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie, Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Jest promotorem ponad 300 prac magisterskich i licencjackich, z których kilkanaście zostało napisanych w języku angielskim lub francuskim, a wiele uzyskało wyróżnienia.
Zainteresowania naukowe prof. Czesława Szmidta koncentrują się głównie na roli ludzi w organizacjach. W pierwszym okresie pracy, ze względu na zatrudnienie w uczelni technicznej, były to problemy organizacji produkcji, ergonomii i postępu technicznego. Następnie pojawiło się zainteresowanie nurtem humanizacji pracy w formie rotacji zadań i stanowisk, rozszerzania zadań, ich wzbogacania, a także wdrażania tzw. grup autonomicznych. W następnym okresie nastąpiło przeniesienie akcentów na problematykę polityki kadrowej, zarządzania talentami i kształtowania karier zawodowych. Szczególną rolę w dorobku prof. Czesława Szmidta odgrywają zrealizowane pod jego kierownictwem badania, w których uczestniczyło ponad 2000 osób, poświęcone aktywizacji osób starszych. Obecnie profesor zajmuje się przede wszystkim problematyką przemian w procesach zarządzania oraz towarzyszących im patologii i dysfunkcji. Jest autorem jednej książki, redaktorem lub współautorem czterech, autorem lub współautorem około 100 artykułów naukowych lub rozdziałów monografii publikowanych zarówno w kraju, jak i za granicą. Aktywnie uczestniczył w ponad 20 konferencjach zagranicznych i około 40 krajowych. Jest członkiem Rady Redakcyjnej czasopisma „Prakseologia”.
Praca dydaktyczna Czesława Szmidta koncentrowała się głównie na problematyce zarządzania ludźmi w organizacjach. Prowadził zajęcia z zarządzania zasobami ludzkimi i kapitałem ludzkim, zachowań organizacyjnych, międzynarodowego zarządzania zasobami ludzkimi, strategicznego zarządzania kadrami, polityki kadrowej, budowy systemów oceny pracowników, zarządzania talentami. Był wykładowcą zarówno na zajęciach kursowych, jak i na wielu studiach podyplomowych oraz studiach MBA. Wykłady prowadził w zatrudniających go uczelniach, a także w Uniwersytecie Łódzkim (Podyplomowe Studia Polsko-Francuskie), Wyższej Szkole Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie czy w Fundacji Rozwoju Przedsiębiorczości w Łodzi i Polskiej Fundacji Promocji Kadr w Warszawie. Jego zajęcia uzyskiwały bardzo wysokie oceny – słuchacze doceniali przede wszystkim umiejętność łączenia wiedzy teoretycznej z doświadczeniem zdobytym w praktyce. 
Istotnym elementem procesu rozwoju zawodowego prof. Czesława Szmidta były kontakty międzynarodowe. Odbył szereg staży zawodowych: od długich (ośmiomiesięczny staż we Francji w Uniwersytecie Jean Moulin w Lyonie oraz Conservatoire National des Arts et Métiers w Paryżu oraz czteromiesięczny w Uniwersytecie Lumière w Lyonie), po jedno-, dwutygodniowe staże w Uniwersytecie Strathclyde w Glasgow, Bell College of Technology w Hamilton, Uniwersytecie Central England w Birmingham, Uniwersytecie w Barcelonie, Uniwersytecie w Porto, Technische Hochschule w Kilonii, Economic and Business University w Atenach, Uniwersytecie w Limerick, Uniwersytecie w Pawii, Uniwersytecie w Pardubicach. Na szczególne podkreślenie zasługuje jego bardzo bliska, wieloletnia współpraca z francuskim Uniwersytetem d’Auvergne w Clermont-Ferrand, związana z wspólną koordynacją programów Tempus. 
Pracę akademicką starał się łączyć z praktyką. Niedługo po doktoracie podjął, jako pracownik badawczy, trwającą dwa lata pracę w Zakładzie Badań Społecznych Centralnego Laboratorium Przemysłu Dziewiarskiego w Łodzi. W 1980 r. aktywnie włączył się w realizację postulatów „Solidarności” dotyczących zmiany trybu powoływania kadry kierowniczej przedsiębiorstw. Wspólnie z prof. Czesławem Sikorskim, dr A. Sikorskim i dr M. W. Wójtowiczem z Uniwersytetu Łódzkiego opracował oryginalną, autorską metodologię badania kompetencji kandydatów na najwyższe stanowiska kierownicze. Wśród wielu przedsiębiorstw, które skorzystały z doradztwa w wyborze swoich prezesów lub dyrektorów, warto wymienić firmy o tak ważnym znaczeniu, jak: Huta Katowice, Huta Warszawa, Huta Aluminium Konin, Fabryka Samochodów Osobowych w Warszawie, Centrala Produktów Naftowych w Warszawie, Mazowieckie Zakłady Petrochemiczne w Płocku, Zakłady Azotowe we Włocławku, Polski Koncern Naftowy Orlen, Stocznia Remontowa im. Józefa Piłsudskiego w Gdańsku, Stocznia Szczecińska, Port Morski w Gdańsku, Przedsiębiorstwo Połowów Dalekomorskich Dalmor, Centrum Techniki Okrętowej w Gdańsku, Stocznia Jachtowa im. J. Conrada Korzeniowskiego w Gdańsku, Zakłady Chemiczne Zachem w Bydgoszczy, Fabryka Cukiernicza Kopernik w Toruniu, Fabryka Kosmetyków Pollena-Ewa w Łodzi, Fabryka Kosmetyków Pollena-Uroda w Warszawie, Zakłady Zmechanizowanego Sprzętu Domowego Polar we Wrocławiu, Generalna Dyrekcja Budowy Metra w Warszawie, Miejskie Zakłady Komunikacyjne w Warszawie i kilkadziesiąt innych na terenie całej Polski. Praca w charakterze konsultanta w tak różnorodnych firmach pozwoliła Czesławowi Szmidtowi na zapoznanie się z wieloma rozwiązaniami technicznymi, technologicznymi i organizacyjnymi, co istotnie przyczyniło się do wzbogacenia jego doświadczenia wykorzystywanego w dydaktyce i badaniach naukowych.
Profesorowi powierzano także funkcje w radach nadzorczych organizacji i przedsiębiorstw, w tym funkcję przewodniczącego. Były to m.in.: Fundacja Rozwoju Przedsiębiorczości w Łodzi, Fundacja Edukacji i Badań Bankowych, Zakłady Elektroniczne Warel oraz firma Energomix w Warszawie.
Kolejnym etapem łączenia pracy naukowej ze zdobywaniem doświadczenia praktycznego było podjęcie przez prof. Czesława Szmidta pracy w sektorze bankowym. W latach 1995–2006 pracował na stanowiskach kierowniczych w centralach kilku banków: w Powszechnym Banku Gospodarczym w Łodzi, w Pekao S.A. w Warszawie, Banku Handlowym i Citi Handlowym w Warszawie oraz w Banku Gospodarki Żywnościowej w Warszawie. Zarządzał w nich głównie obszarami zarządzania zasobami ludzkimi oraz organizacji i rozwoju. Aktywnie uczestniczył w procesach dokonujących się wówczas przekształceń polskiego sektora bankowego, a w szczególności w procesach fuzji i przejęć. 
Jednym z bardzo ważnych przedsięwzięć, możliwym do zrealizowania dzięki pracy w bankowości, było stworzenie przez prof. Czesława Szmidta i wdrożenie w życie w 2003 r. projektu „Klasa BGŻ” (następnie funkcjonującego pod nazwą „Klasa”), którego celem było zapewnienie możliwości nauki, w najlepszych polskich liceach w Warszawie, Krakowie i Wrocławiu, młodzieży z ubogich rodzin, pochodzącej z małych miejscowości. Projekt funkcjonował przez prawie 20 lat (Czesław Szmidt kierował nim bezpośrednio do 2006 r., a następnie przez wiele lat uczestniczył w pracach Rady Projektu). W tym czasie wzięło w nim udział około 900 osób. Prawie wszystkie ukończyły studia wyższe, niektórzy z uczestników obronili doktoraty, pracują za granicą, inni zostali pilotami wojskowymi, kierują produkcją filmową, są poetami, lekarzami, prawnikami. Wszyscy dalej realizują swoje marzenia. W 2005 r. projekt zwyciężył w kategorii Corporate Social Responsibility w konkursie Związku Firm Public Relations i uzyskał nagrodę Złotych Spinaczy. W uzasadnieniu przyznania nagrody stwierdzono, że jego rola polega na dokonywaniu trwałej zmiany losów uczestników projektu.
Praca zawodowa i społeczna prof. Czesława Szmidta została dostrzeżona i doceniona. Otrzymał: Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal Komisji Edukacji Narodowej, Odznakę Honorową Miasta Łodzi, Odznakę Honorową Politechniki Łódzkiej, Medal 50-lecia Politechniki Łódzkiej, Medal 10-lecia Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej, Medal Akademii Leona Koźmińskiego, Srebrną i Złotą Odznakę Towarzystwa Naukowego Organizacji i Kierownictwa, Odznakę Honorową 10 Pułku Lotnictwa Myśliwskiego, wiele nagród Rektora Politechniki Łódzkiej i Rektora Akademii Leona Koźmińskiego oraz nagrodę Nobelka dla Najlepszego Wykładowcy przyznaną przez studentów Wydziału Organizacji i Zarządzania Politechniki Łódzkiej.
Głównym obszarem jego aktywności pozazawodowej jest turystyka. Odwiedził prawie wszystkie państwa Europy oraz wiele krajów Azji, Afryki i Ameryki. Miejsca swoich podróży utrwala w formie fotografii, które czasami wykorzystuje w trakcie zajęć poświęconych zarządzaniu międzykulturowemu.
Warto podkreślić, że prof. Czesław Szmidt wielokrotnie wyrażał przekonanie, że wszystko, co osiągnął, zawdzięcza wsparciu, zaufaniu i życzliwości wielu ludzi, dlatego stara się spłacać ten dług, udzielając pomocy i wsparcia innym.

Oprac. Joanna Cewińska