Doktor hab. Jan Szałański ukończył studia magisterskie na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w 1962 r. W 1971 r. otrzymał tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie psychologii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Łódzkiego, na podstawie przedłożonej rozprawy doktorskiej pt. Przekształcanie postawy wobec samego siebie w procesie resocjalizacji nieletnich przestępców (promotorem był prof. dr hab. Stanisław Gerstmann). Stopień doktora habilitowanego w dziedzinie nauk humanistycznych Jan Szałański uzyskał w 1990 r. na Wydziale Nauk Społecznych KUL, na podstawie ogólnego dorobku naukowego i przedstawionej rozprawy habilitacyjnej pt. Samoocena młodzieży niedostosowanej społecznie oraz jej niektóre uwarunkowania i korelaty osobowościowe.
W latach 1986–1990, w ramach CPBP 08.3, zrealizował temat badawczy Spostrzeganie siebie i innych przez wychowanków zakładów resocjalizacyjnych. Przeprowadzone badania miały na celu ocenę efektów wdrażanego, autorskiego programu psychoterapeutyczno-wychowawczego ukierunkowanego na korektę wadliwych postaw i zaburzonej osobowości wychowanków zakładów poprawczych oraz młodzieżowego ośrodka wychowawczego. Wyniki wspomnianych oraz wcześniejszych badań Jana Szałańskiego zostały zaprezentowane w trzech autorskich monografiach: Resocjalizacja w zakładzie poprawczym (1978), Przeobrażenia w spostrzeganiu ludzi u wychowanków zakładów poprawczych i wychowawczych (1993) oraz wspomnianej rozprawie habilitacyjnej wydanej przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego w 1989 r. Ponadto, dr hab. Jan Szałański jest autorem i współautorem stu sześciu artykułów naukowych i rozdziałów w monografiach zbiorowych, które zostały opublikowane w języku polskim, angielskim i niemieckim.
W 1990 r. dr hab. Jan Szałański został powołany do Komisji przy wiceministrze sprawiedliwości, zajmującej się opracowaniem założeń reformy zakładów poprawczych. Był członkiem prezydium Zarządu Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego.
Doktor hab. Jan Szałański otrzymał dziesięć nagród Rektora UŁ (siedem za osiągnięcia naukowe i trzy za osiągniecia dydaktyczne). Został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, Złotym Medalem za Długoletnią Służbę, Medalem Komisji Edukacji Narodowej i Odznaką Zasłużonego dla Miasta Łodzi.