ESTETYKA NA ZAWSZE

Jan Zieliński [1946–2018] był scenografem, malarzem, rysownikiem, satyrykiem, karykaturzystą i grafikiem specjalizującym się w formach użytkowych. Ukończył Państwową Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych w Łodzi. Współpracował z 24 teatrami w Polsce, zaprojektował oprawę graficzną do 70 książek, był twórcą filmów animowanych i lalkowych. Rysunek satyryczny oraz plakat były szczególnymi pasjami artysty.

Ryc. 1. Jan Zieliński, Spotkanie z Polą Raksą, 1996, plakat, 70 x 50 cm
Ryc. 2. Jan Zieliński, Spotkanie z Janem Jakubem Kolskim i promocja książki „Mikroświaty", 2002, plakat, 70 x 50 cm

Na wystawę „Estetyka na zawsze, sztuka na co dzień. Plakaty Jana Zielińskiego” składają się oryginalne, odręczne, niedrukowane wcześniej plakaty łódzkiego rysownika. Artysta wykonał prace dla Poleskiego Ośrodka Sztuki w latach 1991–2012. Obecnie znajdują się one w znacznej części w archiwum Miejskiej Strefy Kultury w Łodzi oraz w zbiorach prywatnych. Wystawa stanowi zatem wyjątkową okazję poznania warsztatu artysty, jak również do zaznajomienia się – pośrednio – z programem wydarzeń kulturalnych dawnego Poleskiego Ośrodka Sztuki (obecnie jest to Ośrodek Sztuki Miejskiej Strefy Kultury).

Przygotowany katalog jest pierwszym i – z uwagi na duży, multimedialny dorobek artysty – szkicowym opracowaniem jego twórczości ze szczególnym wyodrębnieniem sztuki plakatu

wyjaśnia estetyczka prof. Wioletta Kazimierska-Jerzyk z Instytutu Filozofii UŁ, która specjalizuje się w tematyce plakatu artystycznego.

Ryc. 3. Jan Zieliński, Spotkanie z Tomaszem Piątkiem i promocja książki „Heroina”, 2009, plakat, 70 x 50 cm
Ryc. 4. Jan Zieliński, Wesoły tłusty czwartek. Spotkanie Klubu Smakosza, b.r., plakat, 70 x 50 cm

PROJEKT POPULARYZUJĄCY POLSKI PLAKAT

Ekspozycja została przygotowana we współpracy z Miejską Strefą Kultury i z rodziną zmarłego w 2018 Jana Zielińskiego – żoną Grażyną i córką Olgą. Za prace organizacyjne odpowiedzialni byli również studenci okcydentalistyki i historii sztuki – stworzenie wystawy było bowiem częścią zajęć dydaktycznych praktykowanie humanistyki, które prowadzone są na kierunku okcydentalistyka, oraz praktyczną kontynuacją przedmiotu estetyka i sztuka w przestrzeni publicznej prowadzonego na kierunku historia sztuki.

Plakat jako gatunek sztuki obecnej w przestrzeni publicznej odgrywa nie tylko istotną rolę jako sztuka użytkowa, jest też narzędziem akulturacji i przejawem estetyki życia codziennego. Warto więc zwracać uwagę nie tylko na jego moc perswazyjną, ale i wartości estetyczne i artystyczne. Nierzadko środki użyte w plakacie – zwłaszcza zakorzenionym w tradycji Polskiej Szkoły Plakatu – skłaniają do spontanicznego odbioru, arbitralnych skojarzeń, pozwalają cieszyć się przeżyciem estetycznym

tłumaczy Wioletta Kazimierska-Jerzyk.

Ryc. 5. Jan Zieliński, Spotkanie z Jackiem Kuroniem, 1997, plakat, 70 x 50 cm
Ryc. 6. Jan Zieliński, Wieczór ze Sławomirem Mrożkiem, 2005, plakat, 70 x 50 cm

Wystawa jest przedsięwzięciem wkomponowanym w długotrwały proces dydaktyczno-naukowy związany z istnieniem przy Instytucie Filozofii galerii oraz portalu tematycznego IF Kolekcja. Polski Plakat poświęconego teorii i krytyce artystycznej.

zauważa Bartosz Pokorski z Instytutu Filozofii UŁ.

Na temat plakatów Jana Zielińskiego na portalu IF Kolekcja. Polski Plakat opublikowano dotąd 9 tekstów:

• Konik Garbusek, 1975
• Nowe szaty króla, 1976
• Pieśń o lisie, 1976
• Piotruś i wilk, 1978
• Tymoteusz wśród ptaków, 1978
• Królowa Śniegu, 1980
• Tkaniny unikatowe. Mity i krajobrazy, 1991(?)
• Wieczór z Grzegorzem Królikiewiczem, 1998
• Wieczór z Andrzejem Żuławskim, 2008

Ryc. 7. Jan Zieliński, Spotkanie z Joanną Szczepkowską i promocja jej książki „Kocham Pana McCartneya", 2008, plakat, 70 x 50 cm
Ryc. 8. Jan Zieliński, Spotkanie z Manuelą Gretkowską i Piotrem Pietuchą oraz promocja książki „Sceny z życia pozamałżeńskiego", 2003, plakat, 70 x 50 cm

Projekt IF Kolekcja. Polski Plakat służy budowaniu wiedzy i popularyzacji plakatu. Jego główne cele to: organizowanie wystaw, nauka pisania tekstów teoretycznych, recenzji książek i wystaw oraz analiz dzieł i tekstów krytycznych.

podsumowuje Wioletta Kazimierska-Jerzyk.

LOKALNA I WSZECHSTRONNA DZIAŁALNOŚĆ RYSOWNIKA

W roku 600. jubileuszu nadania praw miejskich Łodzi warto zwrócić uwagę, że Jan Zieliński – choć realizował wiele dzieł poza Łodzią, tutaj się urodził, wykształcił, debiutował i przez całe życie współpracował z lokalnymi instytucjami: Teatrem Lalek Arlekin (1970–2004), Poleskim Ośrodkiem Sztuki (1992–2012), Łódzkim Domem Kultury (1987–2010), wydawanym w Łodzi czasopismem satyrycznym „Karuzela” (1986–1990) oraz wydawnictwem Literatura i Wydawnictwem Łódzkim, a w mniejszym zakresie z Teatrem Pinokio, Teatrem Logos oraz Muzeum Archeologicznym i Etnograficznym. Ciekawostkę stanowi także fakt, że artysta w 1975 roku zdobył nagrodę główną za plakat w związku z 550 rocznicą nadania Łodzi praw miejskich.

SPOTKANIA ZE WSPÓŁPRACOWNIKAMI ARTYSTY

Aby lepiej poznać realia tej wszechstronnej działalności, w tym także jej historycznych uwarunkowań będziemy gościć osoby współpracujące z Janem Zielińskiem od lat 70. XX w.:

• Jadwiga Sącińska – reżyserka spektakli w Teatrze Lalek Arlekin i organizatorka wydarzeń w Poleskim Ośrodku Sztuki
• Małgorzata Wolańska – aktorka Teatru Lalek Arlekin
• Małgorzata Uptas – dyrektorka Poleskiego Ośrodka Sztuki
• Danuta Pospiech – kuratorka wystaw w Poleskim Ośrodku Sztuki

Szczegóły dotyczące wydarzeń pojawią się w aktualnościach.

PODZIĘKOWANIA

Wystawa została wzbogacona o dzieła znajdujące się w zbiorach prywatnych. Bez nich ta ekspozycja nie byłaby tak reprezentatywna. Gorąco dziękujemy za udostępnienie prac następującym osobom: Panu Marcinowi Filipowiczowi, Pani Agnieszce Kowalskiej-Owczarek, Pani Agnieszce Pisaeckiej, Pani Danucie Pospiech, Pani Jadwidze Sącińskiej oraz Paniom Grażynie i Oldze Zielińskim.

ORGANIZATORZY

IF Kolekcja. Polski Plakat

• Wioletta Kazimierska-Jerzyk (Instytut Filozofii UŁ) – kuratorka, autorka tekstu
• Bartosz Pokorski (Instytut Filozofii UŁ) – współpraca organizacyjna i dydaktyczna
• Agnieszka Kowalska-Owczarek (Miejska Strefa Kultury) – współpraca organizacyjna
• Zespół studentów okcydentalistyki i historii sztuki – Anita Błażejewska, Ziemowit Malinowski, Bartosz Marendziak, Aleksandra Miklas, Kacper Pawłowicz, Juliusz Wieczorek, Damian Żejmo
• Grażyna Zielińska – współpraca merytoryczna
• Olga Zielińska – projekt katalogu

Za część działań organizacyjnych odpowiadają studenci historii sztuki i okcydentalistyki, a kuratorką przedsięwzięcia jest prof. Wioletta Kazimierska-Jerzyk z Wydziału Historyczno-Historycznego UŁ.

PARTNER WYDARZENIA

Miejska Strefa Kultury