Naukowcy z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ oraz Instytutu Archeologii UŁ od kilku lat prowadzą zespołowe, interdyscyplinarne badania miejsc związanych z niedawną przeszłością Łodzi. Miejsc, które niezwykle mocno wpisane są w krajobraz i tożsamość miasta. Podstawą do przyznania nagrody stały się trzy projekty badawcze kierowane przez wspomnianych badaczy:
· „Monopol Wódczany w Łodzi. Miejsce i ludzie”
· „Grembach we wspomnieniach i źródłach”
· „Dawna siedziba Gestapo i Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy al. Anstadta w Łodzi. Interdyscyplinarne badania miejsca”
Wymienione tu projekty realizowane są w ramach umów o współpracy Uniwersytetu Łódzkiego z podmiotami zewnętrznymi (Monopolis – Virako Sp. z o.o., Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna, Instytut Pamięci Narodowej, Widzewskie Domy Kultury). W przeprowadzanych przedsięwzięciach badacze sięgają przede wszystkim do ludzkiej pamięci i wspomnień.
Dr Olgierd Ławrynowicz wyjaśnia:
Wykorzystujemy narzędzia badawcze właściwe dla etnografii i antropologii kulturowej, łącząc je z możliwościami coraz intensywniej uprawianej na świecie archeologii współczesności (ang. archaeology of the contemporary past).
Przedsięwzięcia te realizowane są oczywiście w mniej lub bardziej licznych zespołach. Prace etnograficzne i archeologiczne wspomagają niekiedy eksperci z innych dyscyplin naukowych (np. historia, historia sztuki, antropologia fizyczna).
Dodaje dr Aleksandra Krupa-Ławrynowicz:
We wszystkie projekty zaangażowani są studenci etnologii i antropologii kulturowej oraz archeologii. Nabywają w ten sposób niezbędnych umiejętności praktycznych.
Poddane badaniom miejsca nie doczekały się wcześniej całościowych opracowań monograficznych. Nie funkcjonowały na szlakach turystycznych, nie były wizytówką miasta. Wręcz przeciwnie – z wielu powodów nie były elementem kształtowanego w ostatnich dekadach wizerunku Łodzi. Celem antropologów kultury i archeologów stało się więc zarejestrowanie pamięci o przeszłości oraz zebranie, a czasem nawet ocalenie materiałów archiwalnych, etnograficznych i archeologicznych.
Prof. Ewa Karpińska podsumowuje:
Celem naszych działań nie jest jedynie popularyzacja pozyskanej wiedzy, lecz także włączenie mieszkańców miasta w działania badawcze – ich społeczna aktywizacja i zwiększenie zaangażowania w poznawanie oraz ochronę lokalnego dziedzictwa kulturowego.
Efektem projektów są m.in. publikacje książkowe, wystawy, warsztaty edukacyjno-animacyjne.
Tekst: Dr Bartosz Kałużny (Fil-Hist UŁ)