Astrofizycy od dawna badają tempo tworzenia gwiazd we wczesnym wszechświecie. Może to pomóc w wyjaśnieniu, kiedy w gwiazdach powstały ciężkie pierwiastki, z których zbudowane jest jądro ziemi. Ostatnio międzynarodowa grupa naukowców wraz z astrofizykami z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Łódzkiego odkryła ważny element: emisję fotonów gamma bardzo wysokich energii z odległej aktywnej galaktyki PKS 1441+25. Fotony gamma, oddziałując z promieniowaniem wczesnych gwiazd, pozwalają uzyskać informacje o tempie powstawania i momencie pojawienia się gwiazd we wszechświecie. PKS 1441+25 to drugie, tak odległe źródło, w którym została odkryta energetyczna emisja. Astrofizycy zaklasyfikowali je jako aktywną galaktykę. W jej sercu znajduje się czarna dziura, o masie 70 milionów razy większej od słońca, otoczona przez dysk gorącego gazu i pył. Gaz zawarty w dysku spada w stronę czarnej dziury, przez co powoduje powstawanie dwóch symetrycznych strug materii wystrzeliwanych w przeciwnych kierunkach z prędkością bliską prędkości światła. Źródła takie jak PKS 1441+25 są bardzo jasne, ponieważ jedna ze strug skierowana jest prosto w kierunku Ziemi.
Odkrycie byłoby niemożliwe, gdyby nie obserwacje teleskopami MAGIC (Major Atmospheric Gammaray Imaging Cherenkov), umieszczonymi na Roque de los Muchachos European North Observatory ( 2200 m n.p.m.) na wyspie kanaryjskiej La Palma. MAGIC to układ dwóch teleskopów z 17 metrową średnicą zwierciadła, która jest w stanie mierzyć ze źródeł poza-ziemskich promieniowanie od kilkadziesiąt miliardów do kilkadziesiąt bilionów razy bardziej energetyczne niż światło widzialne. MAGIC powstał w wyniku współpracy 160 naukowców pracujących w instytutach naukowych w Niemczech, Hiszpanii, Włoszech, Polsce, Szwajcarii, Finlandii, Bułgarii, Chorwacji, Indiach oraz Japonii. Naukowcy z Katedry Astrofizyki, Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej, Uniwersytetu Łódzkiego -prof. dr hab. Włodzimierz Bednarek, dr hab. Andrzej Niedźwiecki, dr Julian Sitarek, dr hab. Dorota Sobczyńska - biorą aktywny udział w eksperymencie MAGIC od momentu jego powstania, czyli od ponad dziesięciu lat.
- Co roku dwie osoby z naszego zespołu wyjeżdżają, aby pobrać dane do obsługi teleskopów - informuje dr Julian Sitarek i dodaje - Zajmujemy się zarówno przygotowaniem oprogramowania, jak i interpretacją fizyczną. W ubiegłym roku prof. Włodzimierz Bednarek był szefem komitetu lokacji czasu w projekcie, ja natomiast zajmuję się głównie koordynacją programu aktywnych galaktyk przy współpracy z MAGIC.
15 grudnia w prestiżowym czasopiśmie "Astrophysical Journal Letters" ukazał się artykuł podsumowujący wyniki tej ważnej obserwacji.
NASA przygotowała również film-animację, szczegółowo wyjaśniający obserwację: https://opendrive.gsfc.nasa.gov/shortauth/s/P9IbbIC