Narzędzie do pracy
Nie wszystkie pułapki są niebezpieczne. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że ktoś lub coś ucierpi, w przypadku fotopułapek biolodzy i ekolodzy są zadowoleni z unikalnych i cennych informacji, podczas gdy zwierzęta praktycznie nie zauważają obecności tego sprzętu.
Fotopułapki to urządzenia, które automatycznie wykonują zdjęcia lub filmy zwierząt w ciągu dnia i nocy. Gdy czujnik ruchu na podczerwień wykryje obecność zwierzęcia, automatycznie zostaje aktywowana.
Ukryte życie zwierząt, często związane z ich nocnym trybem życia, utrudnia ich obserwację, ale dzięki świetle podczerwonemu zapisy fotopułapki mogą być kontynuowane przez całą noc. Po pewnym czasie badacz wraca do fotopułapki, aby sprawdzić zarejestrowane zdjęcia, wymienić baterie i kartę pamięci.
Wyjątkowa La Gran Sabana
Położona w południowo-wschodniej Wenezueli, jest miejscem o wysokiej bioróżnorodności, endemizmie, różnorodności kulturowej oraz charakteryzuje się jedną z najstarszych formacji gór stołowych na świecie - tepui. Dlatego w 1962 r. znaczna część tego terytorium została ogłoszona Parkiem Narodowym Canaima, a w 1994 r. UNESCO ogłosiło ją Światowym Dziedzictwem. Powierzchnia tego parku jest dziesięć razy większa od wszystkich parków narodowych w Polsce razem wziętych.
Jednak fauna Gran Sabany, w przeciwieństwie do jej flory, jest mało znana, zwłaszcza ssaki, o których wiedzę posiadamy dzięki opowieściom Indian Pemón, bardziej niż z bezpośredniej obserwacji naukowej. To tutaj fotopułapki odgrywają ważną rolę, zastępując wysiłek badacza, co, mimo że jest szczególnym doświadczeniem, może być bardzo czasochłonne.
Badania zaburzeń antropogenicznych
Do najpoważniejszych zaburzeń antropogenicznych, które są bezpośrednim zagrożeniem dla dzikiej przyrody i jej ochrony, należą utrata i fragmentację środowiska, pożary i polowania. Mają one trwały i negatywny wpływ na krótkoterminową dynamikę populacji ssaków, ich rozmieszczenie i liczebność oraz wpływają na obniżenie różnorodności biologicznej i zasobów naturalnych.
To właśnie wpływ tych trzech zaburzeń antropogenicznych na zbiorowiska dużych i średnich ssaków takich jak jaguar, puma, tapir czy mrówkojad badała dr Izabela Stachowicz podczas realizacji doktoratu w Instituto Venezolano de Investigaciónes Cientificas (IVIC).
Rezultaty prac
Do najważniejszych rezultatów można zaliczyć potwierdzenie negatywnego wpływu deforestacji na bogactwo gatunkowe ssaków, zwłaszcza drapieżniki i owadożercy to grupy, które jako pierwsze znikają z takich obszarów. Podczas gdy roślinożercy są bardziej odporni na utratę powierzchni leśnej. Po deforestacji to rozprzestrzenianie się pożarów stanowi ważne zaburzenie i przez to kształtuje skład gatunkowy na Gran Sabana. Gatunki takie jak mrówkojad czy pancernik nie są w stanie uciec przed płomieniami i często w nich giną.
Pomimo ostatnich zmian demograficznych i kulturowych polowanie na własne potrzeby praktykują Indianie Pemón - lokalna społeczność, a ich ulubioną ofiarą jest Mulak białoogonowy (Odocoileus virginianus, rodzaj jelenia). Jego niskie zagęszczenie obserwowane podczas badań może być konsekwencją nadmiernych polowań spowodowanych radykalnym wzrostem populacji ludzkiej na Gran Sabana w ciągu ostaniach 50 lat. Wyniki tych badań będą uwzględnione w nowym, zaktualizowanym i kompleksowym planie zarządzania dla Parku Narodowego Canaima, który aktualnie ulega silnej presji nielegalnych kopalni złota.
Dr Izabela Stachowicz
Świat neotropikalnej przyrody oczarował wielu biologów, a wśród nich także mnie. Przybyłam do Wenezueli po raz pierwszy w 2009 roku, aby wziąć udział w kursie ekologii tropikalnej organizowanym przez Wenezuelski Instytut Badań Naukowych (IVIC) we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim w Polsce. Absolutnie oczarowana nową i fascynującą przyrodą, a także kulturą, w 2013 roku wróciłam do Wenezueli, aby rozpocząć studia doktoranckie w IVICu. Początkowo pracowałam nad projektem dotyczącym jaguara (Panthera onca), największego kota w Ameryce i trzeciego co do wielkości na świecie. Ale Gran Sabana i jej ukryte życie szczególnie przykuło moją uwagę i fascynowało mnie coraz bardziej - dlatego zdecydowałam się zrealizować badania dotyczące efektu zaburzeń antropogenicznych na rozmieszczenie i bogactwo ssaków.
Uniwersytet Łódzki to jedna z największych polskich uczelni. Misją UŁ jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki, nauk społecznych, przyrodniczych, ścisłych, nawet medycznych. UŁ współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba uczących się tutaj studentów z zagranicy, a polscy studenci, dzięki programom wymiany, poznają Europę, Azję, wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.
Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
Autor: dr Izabela Stachowicz
Redakcja: Centrum Promocji UŁ