Przybyłych gości powitała Jolanta Sławińska-Ryszka (koordynatorka wydarzeń kulturalnych na UŁ) i podziękowała za zaangażowanie wszystkim tym, którzy przyczynili się do realizacji przedsięwzięcia. Przypomniała również, że jest to drugie w kolejności jesienne wydarzenie dotyczące Ukrainy – pierwszym była dwudniowa wizyta ukraińskiej pisarki Oksany Zabużko, a zwieńczeniem ma być wydarzenie realizowane wspólnie z ASP.
Wydarzeniem towarzyszącym wystawie będzie dyskusja, do której przyczynkiem staną się trzy krótkie wprowadzenia tematyczne. Panel dyskusyjny odbędzie się 16 listopada w Galerii Wozownia 11. Informacje na ten temat można znaleźć w dalszej części tekstu
Następnie głos zabrała prof. Aneta Pawłowska – kuratorka, która przybliżyła zebranym główną ideę wystawy oraz jej powiązania z grantem naukowym, jaki prof. Iwaszko realizuje na Uniwersytecie Łódzkim. Informacje o grancie i badaniu można znaleźć w dalszej części tekstu.
Kiedy zaczęliśmy zbierać zdjęcia do projektu, była późna wiosna. Wraz z profesor Iwaszko byłyśmy pewne, że do jesieni cały konflikt już zostanie zakończony. Niestety tak się nie stało (…) Wystawa jest częścią projektu naukowego prof. Iwaszko, który dotyczy tego, jak powinno się odbudowywać Ukrainę po konflikcie i jak wykorzystać w tym celu doświadczenia Polski w zakresie rewitalizacji i adaptacji
– mówiła prof. Pawłowska.
Więcej zdjęć z wernisażu wystawy można znaleźć w na uniwersyteckim Flickrze
Profesor Julia Iwaszko również wyraziła wdzięczność za wspólny wysiłek i nie bez wzruszenia podkreślała, że wiele krajów pomaga Ukrainie, ale Polska robi to „z duszy”. Artystka opowiedziała, jak doszło do tej wyjątkowej współpracy, a następnie udzieliła kilku komentarzy przybyłym przedstawicielom mediów.
Jak ktoś włoży kawałeczek duszy w taki projekt, to on będzie żył długo. Myślę, że ten będzie żył długo, ponieważ jest to pierwsza taka międzynarodowa współpraca, która wydarza się nie po skończeniu wojny, lecz w czasie walki. Współpraca naukowców polskich, ukraińskich i walczącej brygady
– zaznaczyła prof. Iwaszko.
Presoficera Sergija Belińskiego można było poznać za pośrednictwem nagrania, które przygotował dla publiczności. Na ekranach prezentowane były również sceny z obszarów ogarniętych konfliktem, a z głośników wybrzmiewały fragmenty utworów poetyckich autorstwa prof. Iwaszko i oficera Belińskiego, które nagrała Diana Tomenko – ukraińska artystka, wokalistka, autorka tekstów i poetka.
Wystawę będzie można oglądać do 18 listopada 2022 r. po wcześniejszym umówieniu pod adresem e-mail promocja@uni.lodz.pl.
Profesor Julia Iwaszko jest z wykształcenia architektką. Pracuje w Kijowskim Narodowym Instytucie Budownictwa i Architektury, a obecnie realizuje grant IDUB na Uniwersytecie Łódzkim. Jej projekt naukowy zakłada analizę zniszczeń architektonicznych na południu Ukrainy oraz wykorzystanie doświadczenie m.in. Polski (w tym w dużej mierze Łodzi) w odbudowywaniu zniszczonych zakładów przemysłowych. W obwodzie mikołajowskim, podobnie jak niegdyś w województwie łódzkim, znajduje się duża liczba takich właśnie obiektów.
Profesor Iwaszko zbadała stan architektoniczny południowych obszarów Ukrainy i okazało się, że największym problemem nie będzie odbudowa zabytków, lecz właśnie rekonstrukcja lub adaptacja obiektów przemysłowych.
Rosjanie umyślnie niszczą tę strukturę – widzimy to choćby w Zaporożu czy Mikołajowie. Zakłady przemysłowe o podobnej charakterystyce zostały zniszczone w Polsce przez Niemców. Chcielibyśmy wykorzystać doświadczenie Łodzi, które może być przydatne w rewitalizacji ukraińskich obiektów. Dzięki temu będziemy znać odpowiedzi na pytania: W jaki sposób uzupełnić brakującą zabudowę? Jak optymalnie pod względem ekonomicznym przeprowadzić rewitalizację? Jakie nadać nowe funkcje budynkom?
– tłumaczy prof. Iwaszko.
Ukraińska badaczka przez kilka lat zbierała informacje na temat rewitalizacji m.in. łódzkich fabryk i zakładów.
Mój syn pisał na ten temat doktorat i wspólnie odwiedziliśmy nie tylko Łódź, lecz także Warszawę, Budapeszt, Wiedeń, Kraków. I to właśnie w Łodzi zaszły największe zmiany, wystarczy spojrzeć na Art_Inkubator, Manufakturę czy Monopolis.
Drugim elementem projektu prof. Iwaszko jest pokazanie artystycznego wymiaru konfliktu w Ukrainie. Jednym z takich działań jest właśnie wystawa fotografii w Galerii Wozownia. To wyjątkowy projekt, który powstał we współpracy polskich i ukraińskich naukowców oraz walczącego na froncie oficera prasowego.
Wystawy fotograficzne związane z tematem wojny są prezentowane na całym świecie, a konflikt militarny jest ujmowany na różne sposoby. Wystawa „A światłość w ciemności świeci…” jest przykładem tego, jaką artysta może przekazać prawdę o agresji zbrojnej
– wyjaśnia prof. Iwaszko.
Warto zauważyć bowiem, że wojna na fotografiach dokumentalnych autorstwa oficera prasowego Armii Ukraińskiej z 28 samodzielnej brygady zmechanizowanej im. Rycerzy Zimowej Kampanii to nie tylko okrucieństwo.
Seria zdjęć fotograficznych ukazuje również nadzieję, którą widzimy w żółtych i niebieskich serduszkach szytych przez ukraińskie wolontariuszki dla walecznych obrońców ojczyzny. To troska o zapomniane, porzucone bezpańsko zwierzęta – psy, krowy, kucyki. To wreszcie zjednoczenie wojskowych i cywilów w trakcie wielkanocnych ceremonii w schronie z udziałem popa. Pomimo trwania działań wojennych ludzie pozostają ludźmi – pomagają sobie, obchodzą święta, opiekują się starszymi. Wojna niekoniecznie odczłowiecza
– wyjaśnia kuratorka wystawy prof. Aneta Pawłowska.
W ocenie historyka sztuki prof. Piotra Gryglewskiego wystawa prezentuje zdjęcia, które są nie tylko interesujące estetycznie, lecz mają również wyjątkową wartość dokumentalną i zmuszają do refleksji.
Te fotografie skłaniają do zadania sobie pytania o relacje między sztuką a wojną. Wojna może być prezentowana poprzez sztukę w sposób propagandowy, odhumanizowany, gdzie armie symbolizują starcie pozbawione indywidualnego lęku i ludzkiego strachu. Zderzenie, w którym nie ma miejsca zastanowienie się nad śmiercią zwykłej jednostki. Lecz używając języka sztuki można zaprezentować również osobisty, wręcz intymny punkt widzenia. Jest to wypełniony obawą i poczuciem zagrożenia obraz świata i poczucie, że dawne życie może rozpaść się na kawałki. I że warto je chronić. Ten drugi rodzaj prac widzimy na wystawie.
– wyjaśnia historyk sztuki prof. Piotr Gryglewski.
Uzupełnieniem wystawy fotograficznej jest katalog tekstów poetyckich zatytułowany „Kwiaty południa”, które w metaforyczny sposób opisują odczucia autorów wystawy, czyli prof. Julii Iwaszko i Sergija Belińskiego. Nagrania wybranych tekstów w języku ukraińskim będzie można usłyszeć podczas wernisażu. Swojego głosu użyczyła Diana Tomenko – ukraińska artystka, wokalistka, autorka tekstów i poetka.
Prezentowane teksty to rodzaj poetyckiego dziennika zdarzeń wojennych. Liryczny charakter utworów, które są silnie osadzone w religii prawosławnej, dynamizuje postrzeganie materiału ikonograficznego zawartego w pracach fotograficznych i je dookreśla. Inną funkcją tego osobliwego potpourri jest przepracowanie przez obojga autorów ich traumy związanej z wojną
– podsumowuje prof. Pawłowska.
Impresje artystyczne twórców działających w czasie wojny oddadzą również projekcje filmów Sergieja Belińskiego, które zostaną wyświetlane podczas wernisażu wystawy.
Kuratorzy planują wystawienie fotografii również na Uniwersytecie w Santiago de Compostela (Hiszpania), Uniwersytecie w Ostrawie (Republika Czeska) i Politechnice Kijowskiej (Ukraina).
Współorganizatorem wydarzenia jest Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Wystawa objęta została patronatem Wojewody Łódzkiego i rektora Uniwersytetu Łódzkiego.
Wydarzeniem towarzyszącym wystawie będzie dyskusja, do której przyczynkiem staną się trzy krótkie wprowadzenia tematyczne. Panel dyskusyjny odbędzie się 16 listopada w Galerii Wozownia 11.
Lista tematów i prelegentów:
„Stare – Nowe miasta. Relacja z międzynarodowej, zespołowej wystawy organizowanej na Wydziale Architektury Politechniki Krakowskiej”
- prof. dr hab. inż. arch. Justyna Kobylarczyk (prof. dr hab. inż. arch. Justyna Kobylarczyk, Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej)
- prof. dr hab. inż. arch. Dominika Kuśnierz-Krupa (Instytut Historii Architektury i Konserwacji Zabytków Politechniki Krakowskiej)
- mgr inż. arch. Justyna Olesiak
Znaczenie adaptacji dziedzictwa architektonicznego dla współczesnych społeczeństw.
- dr hab. Julia Sowińska-Heim (Uniwersytet Łódzki Instytut Historii Sztuki)
Badanie doświadczeń rewitalizacji Polski dla odbudowy ukraińskich przedsiębiorstw przemysłowych
- prof. dr hab. inż. arch. Julia Iwaszko
Dyskusję poprowadzi prof. Aneta Pawłowska.
Biogramy artystów:
Julia Iwaszko – urodzona w 1970 r. w Kijowie. Doktor habilitowany w dziedzinie architektury. W 1993 roku ukończyła ydział Architektury Kijowskiego Instytutu Inżynierii i Budownictwa. Od 1994 roku pracuje na Wydziale Podstaw Architektury i Projektowania Architektonicznego, prowadzi zajęcia z historii architektury ukraińskiej i nowoczesnej architektury światowej, obejmuje opieką naukową doktorantów. Od 1997 roku jest doktorem architektury o specjalności „Teoria i historia architektury, restauracja zabytków architektury”, od 2013 roku jest doktorem habilitowanym o tej samej specjalności. W 2018 roku jej stopień doktora habilitowanego został nostryfikowany na Politechnice Krakowskiej im T. Kościuszki. J. Iwaszko jest autorką ponad 600 artykułów naukowych i popularnonaukowych. Pełni funkcję zastępcy kierownika KNUBA wspólnych programów współpracy naukowej specjalistów Kijowskiego Narodowego Uniwersytetu Budownictwa i Architektury oraz Uniwersytetu Łódzkiego, Politechniki Krakowskiej im. T. Kościuszki, Politechniki Łódzkiej (Rzeczpospolita Polska), Uniwersytetu im. Vasile Alexandri z Bacău (Rumunia), Politechniki Zhejiang (Chiny). Kilkakrotnie odbywała staż na Politechnice Krakowskiej im. T. Kościuszki, uczestniczy we wspólnych projzektach z naukowcami polskimi i rumuńskimi. Cztery takie projekty mają państwową rejestrację na Ukrainie w Narodowym Instytucie Naukowo-Technicznych Badań.
Sergij Belińskij – urodzony w 1977 roku w Kamieńcu Podolskim. Posiada dwa wykształcenia – budowlane i medyczne. W latach 1998–2017 był muzykiem w znanym ukraińskim zespole rockowym „Propala Hramota”. Zaangażowany w archeologię. Interesuje się historią i kulturą Wschodu. Zawodowo zajmuje się fotografią artystyczną i kinematografią. Od wielu lat mieszkał we Włoszech i Hiszpanii, biegle posługuje się językiem włoskim. Od 2021 roku w szeregach Ukrainskiego Wojska, prasowy oficer 28 Brygady Rycerzy Zimowej Kampanii.
Diana Tomenko – ukraińska artystka, wokalistka, autorka tekstów i poetka. Pedagog wokalistyki. Ukończyła Kijowski Instytut Muzyczny im. R. Gliera (posiada tytuł magistra sztuki muzycznej). Od 13 lat występuje na różnych scenach, a jej twórczość obejmuje ponad 50 wierszy i 20 autorskich piosenek. Jeden z jej ostatnich utworów, wydany na cyfrowych platformach muzycznych, nosi tytuł „Peace”. W związku z wojną w Ukrainie w marcu 2022 roku Diana Tomenko przyjechała do Polski i zamieszkała w Łodzi. To tutaj angażuje się w artystyczne projekty miasta. Jako wolontariuszka organizowała w Łodzi bezpłatne kursy mistrzowskie z zakresu terapii wokalnej dla Ukraińców. Śpiewa na koncertach – również tych charytatywnych. Pracuje jako nauczycielka śpiewu w Fabryce Sztuki w Łodzi i zaprasza wszystkich na indywidualne lekcje dorosłych i dzieci. W trakcie przygotowań do wystawy fotografii z frontu działań zbrojnych A światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła Diana nagrała trzy poetyckie teksty prof. Julii Iwaszko, w języku ukraińskim.
Materiał źródłowy: Wydział Filozoficzno-Historyczny UŁ
Redakcja: Bartosz Kałużny (Centrum Promocji UŁ)