Profesor Anna Kuligowska-Korzeniewska należy do grona najwybitniejszych historyków teatru polskiego, o czym świadczy Jej obszerny dorobek naukowy i rola, jaką odegrała w inicjowaniu badań nad teatrem w Polsce. Od początku swojej drogi naukowej była związana z Uniwersytetem Łódzkim i nawet wówczas, gdy zamieszkała w Warszawie, pozostawała silnie zintegrowana z łódzkim środowiskiem naukowym i teatralnym.

Anna Kuligowska-Korzeniewska ukończyła studia na kierunku filologia polska na Wydziale Filologicznym UŁ. Bezpośrednio po studiach związana była z Zakładem Dramatu i Teatru (obecnie Katedra Dramatu i Teatru) jako doktorantka prof. dra hab. Stanisława Kaszyńskiego. Rozprawę doktorską pt. Teatr łódzki przed powstaniem stałej sceny polskiej (1844–1863) ukończyła w 1973 r., uzyskując na tej podstawie stopień doktora nauk humanistycznych. Dysertacja, wysoko oceniona przez recenzentów w przewodzie doktorskim – prof. Stefanię Skwarczyńską i prof. Zbigniewa Raszewskiego – ukazała się pt. Trudne początki. Teatr łódzki w latach 1844–1863 nakładem Ossolineum (Wrocław 1976) i wyznaczyła pierwszy obszar zainteresowań badawczych Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej. Prace nad dziejami scen łódzkich kontynuowała w następnych dekadach. W 1988 r. opublikowany został obszerny rozdział Teatr łódzki w latach 1888–1918 w tomie Teatr polski w latach 1890–1918. Dzieje teatru polskiego. Zabór rosyjski (red. Tadeusz Sivert, t. 2, PWN, Warszawa 1988), który stanowił podstawę przewodu habilitacyjnego Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Podsumowaniem badań nad dziejami polskich scen łódzkich od początku ich istnienia do czasów odzyskania przez Polskę niepodległości była książka Scena obiecana. Teatr polski w Łodzi 1844–1918 (Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1995), która była podstawą nadania Annie Kuligowskiej-Korzeniewskiej tytułu profesora (1996). Dopełnieniem własnych badań Pani Profesor nad teatrem łódzkim było wiele inicjatyw naukowych – projektów badawczych i konferencji, których pokłosiem są publikacje zbiorowe pod Jej redakcją, m.in. Sto lat stałej sceny polskiej w Łodzi 1888–1988 (Towarzystwo Przyjaciół Łodzi, Łódź 1993) i Teatr przy ulicy Jaracza. 110 lat stałej sceny w Łodzi (1888–1998) (przy współpracy Ewy Drozdowskiej; Teatr im. Stefana Jaracza, Łódź 1999). Szczególne miejsce przypada pracom związanym z Kazimierzem Dejmkiem, którego zasługi dla teatru łódzkiego stanowiły podstawę do nadania artyście tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego. Promotorem owego doktoratu była w roku 2002 prof. Kuligowska-Korzeniewska. Jego osobie i twórczości została poświęcona konferencja naukowa Teatr Kazimierza Dejmka, zorganizowana w maju 2004 r. Imponujący dorobek tej konferencji, która zgromadziła najwybitniejszych badaczy z całej Polski i zagranicy, ukazał się w tomie redagowanym przez Panią Profesor pt. Teatr Kazimierza Dejmka (przy współpracy Elżbiety Kołdrzak, Katarzyny Kuropatwy i Krzysztofa Packa; Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2010). Była to pierwsza tak obszerna publikacja poświęcona temu artyście. Innym reżyserem, którego twórczość znalazła się w kręgu zainteresowań prof. Kuligowskiej-Korzeniewskiej, był Andrzej Wajda. Jego dokonania teatralne zostały przedstawione w tomie zbiorowym Teatralny świat Andrzeja Wajdy (Universitas, Kraków 2003) wydanym we współpracy z Krzysztofem Packiem. Szczególne znaczenie posiada redagowany przez Panią Profesor tom Faktomontaże Leona Schillera (Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2015), w którym znalazły się teksty trzech dramatów wystawionych przez Schillera oraz ich omówienia naukowe.

Drugim równie ważnym i rozległym obszarem badawczym prof. Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej jest teatr żydowski na ziemiach polskich. Badania nad przeszłością scen jidyszowych zapoczątkowała międzynarodowa konferencja „Teatr żydowski w Polsce” (Warszawa 1993). Zarówno konferencja, jak i jej niebagatelny dorobek, który ukazał się w tomie pod tym samym tytułem (współred. Małgorzata Leyko, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 1998), stanowiły silny impuls do podjęcia refleksji naukowej nad działalnością artystów żydowskich w wielu ośrodkach badawczych. Sama prof. Kuligowska-Korzeniewska rozwijała ten temat w redagowanej przez siebie publikacji pokonferencyjnej Teatralna Jerozolima. Przeszłość i teraźniejszość (Warszawa 2006) oraz w licznych artykułach zamieszczonych w tomach zbiorowych, np. Pierwsze przedstawienia żydowskie w Łodzi (w monografii Łódzkie sceny żydowskie, red. Małgorzata Leyko, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2000; pierwodruk: „Pamiętnik Teatralny” 1992, z. 1–4), Warszawskie sceny żydowskie do 1939 roku (w tomie Żydzi Warszawy, red. Eleonora Bergman, Olga Zienkiewicz, Warszawa 2000), Polska „Szulamis”. Dramat żydowski na scenach polskich na przełomie XIX i XX wieku („Kwartalnik Historii Żydów” 2003, nr 1), Życie kulturalne w getcie łódzkim. Muzyka i teatr (w tomie Fenomen getta łódzkiego 1940–1944, red. Paweł Samuś, Wiesław Puś, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2006), Polsko-żydowski symultanizm teatralny (w latach międzywojnia) (w tomie Polak, Żyd, artysta. Tożsamość a awangarda, red. Jarosław Suchan, Muzeum Sztuki w Łodzi, Łódź 2010). Prace te, często poszerzone i ponownie zredagowane, zostały wydane łącznie w tomie Polska „Szulamis”. Studia o teatrze polskim i żydowskim (Akademia Teatralna, Warszawa 2018). Ta imponująca publikacja, licząca 678 stron, dobitnie dowodzi znaczenia zainteresowań badawczych Pani Profesor. 

Pasje naukowe prof. Kuligowskiej-Korzeniewskiej uobecniły się także w przestrzeni organizacji i instytucji naukowych oraz artystycznych, z którymi współpracowała. Była członkiem Rady Naukowej Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk, przewodniczącą Rady Artystycznej Teatru Nowego w Łodzi, członkiem-założycielem i prezesem Polskiego Towarzystwa Historyków Teatru (w latach 1997–2012), jest członkiem Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych (od roku 2012), Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego oraz członkiem kolegiów redakcyjnych i aktywną współpracowniczką specjalistycznych periodyków naukowych i popularnonaukowych, m.in. „Pamiętnika Teatralnego”, „Dialogu”, „Teatru”, „Sceny” oraz łódzkiego „Tygla Kultury”. Ponadto intensywnie współpracuje z Teatrem Żydowskim im. Ester Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie oraz Fundacją Shalom. 

Mimo intensywnej działalności naukowej prof. Kuligowska-Korzeniewska była też bardzo aktywna jako nauczyciel akademicki, budząc w studentach i studentkach prawdziwą pasję do historii teatru polskiego i inspirując słuchaczy do podejmowania własnych badań w licznych pracach magisterskich, które powstały pod Jej opieką naukową. Oprócz regularnej działalności dydaktycznej w macierzystej uczelni, czyli Uniwersytecie Łódzkim, Pani Profesor była także wykładowczynią w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej, Telewizyjnej i Filmowej im. Leona Schillera w Łodzi oraz w Akademii Teatralnej im. Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie. W Uniwersytecie Łódzkim prof. Kuligowska-Korzeniewska była promotorem prac doktorskich Małgorzaty Bartyzel, Marty Kowalskiej, Krzysztofa Packa, Dariusza Leśnikowskiego i Zofii Snelewskiej-Stempień. W latach 1988–1994 pełniła funkcję kierownika Katedry Dramatu i Teatru UŁ, jak również brała udział w pracach Państwowej Komisji Akredytacyjnej uczelni artystycznych. 

Istotny rys biografii prof. Kuligowskiej-Korzeniewskiej stanowi Jej stała aktywność społeczna, obejmująca m.in. działalność w Towarzystwie Przyjaciół Łodzi, Towarzystwie Przyjaciół Teatru, a także organizacja corocznych spotkań miłośników teatru i przedstawicieli łódzkich scen w Międzynarodowym Dniu Teatru, 27 marca, przed pomnikiem Leona Schillera w Łodzi. Wyjątkowe kompetencje znawcy teatru i wnikliwego badacza jego dziejów znalazły również swój wyraz w pełnieniu przez Panią Profesor funkcji konsultanta filmów dokumentalnych i fabularnych, m.in. filmu Komediantka w reżyserii Jerzego Sztwiertni (według powieści Władysława Reymonta) oraz serialu Telewizji Polskiej Modrzejewska w reżyserii Jana Łomnickiego.

W dowód uznania za osiągnięcia naukowe i działalność na rzecz środowiska naukowo-artystycznego prof. dr hab. Anna Kuligowska-Korzeniewska została odznaczona w 2006 r. Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”. W 2020 r. otrzymała nagrodę specjalną miesięcznika „Teatr” za „ogromny wkład w budowanie historii teatru i dramatu polskiego ze szczególnym uwzględnieniem prac poświęconych żydowskiej kulturze teatralnej w Polsce”.

Bogaty dorobek naukowy prof. Anny Kuligowskiej-Korzeniewskiej oraz Jej silne zaangażowanie na rzecz środowiska naukowego i teatralnego, czemu nieustannie daje wyraz, są ważnymi przesłankami do odnowienia doktoratu, którego 50. rocznica przypada w roku 2023. 


Oprac. prof. dr hab. Małgorzata Leyko