Wielisława Warzywoda-Kruszyńska odbyła studia socjologiczne na Uniwersytecie Łódzkim. Jako absolwentka tego kierunku podjęła w 1967 r. pracę w Katedrze Socjologii Ogólnej (w latach 1970–1987 funkcjonującej jako Zakład Socjologii Ogólnej), kierując tą jednostką w latach 1981–2008. W 2008 r. objęła kierownictwo utworzonej przez siebie Katedry Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej, pełniąc tę funkcję nieprzerwanie do 2015 r., kiedy w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego stała się pracownikiem tej katedry. Po zakończeniu pracy w Uniwersytecie Łódzkim w 2017 r., do roku 2019 kontynuowała karierę naukową i dydaktyczną w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Podczas swojej pięćdziesięcioletniej pracy na rzecz Uniwersytetu Łódzkiego prof. Warzywoda-Kruszyńska pełniła szereg ważnych funkcji: prodziekana Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ i przewodniczącej Wydziałowej Komisji ds. Badań Naukowych i Współpracy z Zagranicą (1987–1990), dyrektora Instytutu Socjologii UŁ (1999–2015), Senatora UŁ (1999–2005), pełnomocnika Rektora ds. współpracy z University of Georgia USA (od 1990 r.), członkini Uczelnianej Rady Wydawniczej UŁ (1993–1996).
Od samego początku była związana z badaniami struktury społecznej Łodzi, zapoczątkowanymi przez zespół prof. Włodzimierza Wesołowskiego w roku 1965, a następnie realizowanymi w obu katedrach kierowanych przez Panią Profesor. W 1973 r. obroniła pracę doktorską poświęconą wzorom małżeństw mieszkańców Łodzi jako markerom dystansów społecznych, i opublikowaną rok później. W 1987 r., w wyniku realizacji badań dotyczących położenia społecznego młodych pracowników i ich uczestnictwa w organizacjach społecznych w latach 1978–1981, uzyskała stopień doktora habilitowanego. W 1993 r. Prezydent RP nadał Jej tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych. Już w pierwszych latach swojej pracy naukowej tworzyła i kierowała zespołami badawczymi realizującymi liczne projekty grantowe (łącznie kierowała 16 projektami, a uczestniczyła w 22), m.in. w ramach Centralnego Programu Badań Podstawowych „Struktura i dynamika społeczeństwa polskiego”. W tym oraz kolejnych projektach pojawiły się kwestie warunków życia i polityk społecznych powracające w kolejnych przedsięwzięciach badawczych Pani Profesor. Drugi nurt Jej zainteresowań badawczych obejmował problematykę młodzieży, w szczególności przemian życia rodzinnego młodych pokoleń – czego efektem w latach 90., a następnie po roku 2000 była wieloletnia współpraca z Uniwersytetem Georgia w USA oraz uniwersytetami w Gruzji i Rosji.
Po 1989 r. bardzo aktywnie włączyła się w nurt analiz potransformacyjnych, inicjując w Polsce socjologiczne badania biedy i wykluczenia społecznego w kontekście zmian w strukturze społecznej Łodzi i województwa łódzkiego wywołanych gwałtownym upadkiem przemysłu. Badania te rozwijała w utworzonej przez siebie i istniejącej przez ponad 25 lat szkole naukowej znanej jako Łódzka Szkoła Badań nad Biedą i Pomocą Społeczną (ŁSBnBiPS). Pod kierownictwem prof. Warzywody-Kruszyńskiej zespół ŁSBnBiPS zrealizował szereg badań o bardzo istotnym znaczeniu poznawczym i aplikacyjnym, zapoczątkowanych projektem „Biedota miejska. Nowa warstwa w strukturze społecznej?”. Dwa największe projekty o zasięgu regionalnym („Formy ubóstwa i zagrożeń społecznych oraz ich przestrzenne rozmieszczenie w Łodzi”, 1996–1999; „WZLOT. Wzmocnić szanse i osłabić transmisję biedy w miastach województwa łódzkiego”, 2008–2010), dostarczając wiedzy o uwarunkowaniach, mechanizmach i przebiegu procesów pauperyzacyjnych, stały się inspiracją dla badaczy z innych ośrodków. Szczególne znaczenie miały wyniki dotyczące juwenilizacji biedy oraz międzygeneracyjnej transmisji ubóstwa. Wyniki analiz ŁSBnBiPS przywoływane są w oficjalnych dokumentach rządowych (takich jak m.in. Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu, 2014), a także lokalnych (Polityka Społeczna M. Łodzi, 2014–2020; Wojewódzkie Strategie na rzecz Polityki Społecznej, z najnowszą do roku 2030). Stały się one również podstawą Zintegrowanego Programu Kształcenia Pracowników Służb Społecznych, w tym studiów licencjackich i magisterskich w zakresie pracy socjalnej powołanych na Uniwersytecie Łódzkim z inicjatywy Pani Profesor.
Wyrazem międzynarodowego uznania dla działalności zespołu badawczego prof. Warzywody-Kruszyńskiej było przyznanie w roku 2004 Uniwersytetowi Łódzkiemu grantu (w wysokości 970 tys. euro) w ramach 6 PR UE na projekt PROFIT („Policy Responses and Outcomes in the Intergenerational Transmission of Inequalities”, 2004–2007), który wprowadził Uniwersytet Łódzki do Europejskiej Przestrzeni Badawczej i był pierwszym w Polsce projektem finansowanym przez Komisję Europejską w naukach społecznych, koordynowanym przez profesora z polskiego uniwersytetu. Ponadto prof. Warzywoda-Kruszyńska kierowała projektami TEMPUS, których celem w okresie przedakcesyjnym było unowocześnianie edukacji na poziomie wyższym, a także polskim zespołem projektu IPROSEC – „Improving Policy Responses and Outcomes to Socio-Economic Challenges: changing family structure, policy and practice”, 2000–2003) w 5 PR UE.
Dorobek publikacyjny prof. Warzywody-Kruszyńskiej obejmuje ponad 170 pozycji w języku polskim i w językach obcych, w tym 11 książek autorskich i współautorskich, 18 (współ)redagowanych, ponad 60 artykułów w czasopismach naukowych i ponad 70 rozdziałów w pracach zbiorowych. Była redaktorką naczelną „European Studies on Inequalities and Social Cohesion” (2004–2010) i „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica” (1974–1976). Pracowała w redakcjach i radach naukowych czasopism: „International Perspectives in Psychology”, USA (2011–2020), „Unia Europejska – Perspektywy Społeczno-Ekonomiczne” (od 2007), „Societas/Communitas” (od 2006), „Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje” (1999–2013) i „Przegląd Socjologiczny” (1998–2017). Nadal jest aktywną uczestniczką życia naukowego, publikując artykuły i uczestnicząc w postępowaniach o nadanie stopni naukowych i tytułu naukowego oraz recenzując publikacje.
Wypromowała osiem doktoratów, pięć jej doktorantek (dwie ze statusem profesorów UŁ) jest obecnie pracownikami Uniwersytetu Łódzkiego. Dwie wypromowane przez Panią Profesor prace doktorskie zostały nagrodzone pierwszą nagrodą w Konkursie Instytutu Pracy i Spraw Społecznych. Cztery osoby z zespołu ŁSBnBiPS uzyskały stopień naukowy doktora habilitowanego, a jedna – tytuł naukowy profesora. W 2002 r. została laureatką w prestiżowym Programie Mistrz Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.
Była członkinią Rady Naukowej Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych (2015–2019), Komitetu Socjologii PAN (2007–2012) i (2015–2019), Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN (2003–2012), Korpusu Ekspertów Narodowego Centrum Nauki (2011–2013), zespołu ewaluatorów w programie EU NORFACE (New Opportunities for Research Funding Agency Cooperation in Europe), zespołu ekspertów Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (2013); paneli ekspertów „Bezpieczeństwo socjalne” w Narodowym Programie Foresight „Polska 2020” oraz w programie „Regionalna strategia innowacji LORIS” (2006–2007), ekspertką w Joint Project of European Commission „EQALSOC” (2006–2009), przewodniczącą Sekcji Socjologii, Nauk Politycznych i Polityki Społecznej Komitetu Badań Naukowych (2004–2005).
Została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2013), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2001) oraz Złotym Krzyżem Zasługi (1989). Jest laureatką Nagrody im. Stefana Nowaka za badania nad ekologią i dynamiką biedy w wielkim mieście (2011), Nagrody Komitetu Nauk o Pracy i Polityce Społecznej PAN za najlepszą publikację z roku 2009, Odznaki za Zasługi dla Miasta Łodzi (2009) i Nagrody Miasta Łodzi za wybitne osiągnięcia naukowe (2011). Otrzymała także Medal 50-lecia Wydziału Ekonomiczno-Socjologicznego UŁ (2015), Medal „Uniwersytet Łódzki w Służbie Społeczeństwu i Nauce” (1991) oraz Złotą Odznakę UŁ. W roku 1974 – wraz z innymi członkami zespołu badawczego struktury społecznej Łodzi, pracującymi pod kierownictwem prof. Wesołowskiego – otrzymała Zespołową Nagrodę Państwową II stopnia za wybitne osiągnięcia naukowe przyznaną przez Radę Państwa.