Piespektywa

wernisaż: 9 października (czwartek) o godz. 19.00 w Galerii Wozownia przy Pałacu Biedermanna (ul. Franciszkańska 1/5)

W skład ekspozycji wchodzę prace trojga artystów:

• Maria Apoleika (autorka „Psich sucharków”), rysunek
• Jacek Laube (Szkoła Filmowa w Łodzi), fotografia
• Natalia Pietrzak (studentka PWSFTviT), fotografia

Wystawę uzupełnia opracowanie nt. psich zmysłów, które przygotowali naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego – dr Katarzyna Majecka i dr Dariusz Pietraszewski (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ).

Pierwszy z projektów Marii podzielony jest na trzy bloki, z których każdy dotyczy innego etapu relacji: od bycia szczeniakiem przez dojrzałość aż po jesień psiego życia. Jej druga praca koncentruje się na istocie spaceru z psem i wspólnym odkrywaniu nietypowych przestrzeni. Artystka od lat obserwuje psio-ludzki świat i dzieli się z nami swoim wnikliwym komentarzem.

Jacek wraz z suczką Juaną zabierają nas w podróż przez estetyki XX-wiecznych fotografów. W przewrotny sposób artysta zastanawia się nad relacją ze swoim psem i nad prawdziwością medium fotograficznego. Juana stała się inspiracją do stworzenia projektu artystycznego – o czym jednak pewnie nie wie.

Natalia w swojej pracy artystycznej i badaniach koncentruje się na wspomnieniu relacji między człowiekiem a psem. Analizuje, jak opiekunowie upamiętniają swoich nieobecnych już czworonożnych towarzyszy. Bada emocje towarzyszące stracie oraz rytuały związane z pochówkiem, żałobą i życiem po utracie.

 

W środę (15 października) o godz. 18.30 w Pałacu Biedermanna odbędzie się rozmowa dotycząca roli psa w kulturze oraz jego miejsca w relacjach międzyludzkich. 

Czy psy umierają, czy zdychają? Jakie skutki może nieść traktowanie psów jak zastępczego dziecka – „psiecka”? Czego dowiadujemy się o psach z filmów, dzieł malarskich i powieści? 

Rozmawiać będą: Adrianna Kaczuba-Kozic (Instytut Psychologii UŁ) i dra Magdalena Piotrowska-Grot (Wydział Filologiczny UŁ). Spotkanie poprowadzi prof. Natalia Lemann.

Pies w historii ludzkich społeczności

Pies od zawsze towarzyszył człowiekowi, choć jego rola w ludzkich społecznościach zmieniała się dynamicznie w zależności od konkretnej kultury czy cywilizacji. Pierwotnie pies służył człowiekowi, pomagał w polowaniach, pełnił funkcję obronną, a w niektórych kulturach był zredukowany do roli pokarmu.

Członek rodziny i bohater kultury

Współcześnie pozycja psa w społecznościach ludzkich jest radykalnie odmienna od pierwotnej. Pies jest nie tylko najwierniejszym przyjacielem człowieka i pełnoprawnym członkiem rodziny, lecz także czasami staje się zastępczym dzieckiem – „psieckiem”. Psy są bohaterami lektur szkolnych, niezliczonych filmów, dzieł malarskich, powieści graficznych i wielu innych przejawów kultury i sztuki.

Pies w literaturze – między uległością a duchową głębią

O psach pisali najznamienitsi pisarze, przypisując im z jednej strony brak honoru i nadmierną uległość (F. Kafka), z drugiej zaś sugerując, iż możemy się od nich uczyć głębi uczuć i przywiązania (J. M. Coetzee, L. Tołstoj, O. Tokarczuk, J. Bator), zaś one od nas, niestety, niczego dobrego (M. Bułhakow).  

Symbolika psa – kulturowe różnice i wartości

Jakie więc są psy i czy naprawdę jako ludzie możemy je poznać i zrozumieć, by nie przypisywać im naszych cech i nie wpisywać ich w ludzkie systemy i schematy wartości?

Sposób postrzegania psów w ludzkich kulturach i społeczeństwach oraz to, co psy symbolizują, różni się znacznie w zależności od kontekstu kulturowego. Przykładowo w niektórych kulturach rdzennych Amerykanów pies jest symbolem braku honoru i zdrady, zaś np. w kulturze Japonii ceni się psie oddanie i lojalność tak bardzo, iż psu Hachikō wystawiono w Tokio kilka pomników, a projekt umieszczenia wizerunku szczeniąt rasy Shiba Inu na banknotach skradł serca japońskich Internautów. Stosunek do psów jest więc istotnym probierzem wartości kulturowych i religijnych, czego dowodzą chociażby toczące się współcześnie dyskusje dotyczące kwestii śmierci psów – psy umierają czy zdychają?

mówi prowadząca dyskusję prof. Natalia Lemann.

Granice uczłowieczania – pytania do refleksji

Dynamiczne zmiany postrzegania „czworonożnych przyjaciół” prowokują do dyskusji i zadania szeregu pytań, między innymi o kwestię granic uczłowieczania psów.  

• Czy przypisywanie psom ludzkich zachowań i emocji (radość, śmiech, rozpacz) jest uzasadnione, czy jest to przejaw antropomorfizacji? W wielu memach psy przecież z nas się śmieją…
• Jak język i kultura odzwierciedlają zmieniającą się rolę psów – czy jesteśmy ich właścicielami, opiekunami czy partnerami?
• Gdzie przebiegają granice uczłowieczania psów – czy psia moda, fryzury lub dieta wegetariańska to wyraz troski czy narzucanie ludzkich schematów?
• Czy umiemy wychowywać psy z szacunkiem dla ich natury, nie projektując na nie naszych oczekiwań i emocji?
• Czy nadmierna antropomorfizacja może prowadzić do niezrozumienia psiej tożsamości i krzywdzenia „nieludzkich osób”?
• Odpowiedzi na te liczne pytania będą szukać rozmówczynie wydarzenia. Serdecznie zapraszamy! 

W środę (22 października) o godz. 18.30 w Pałacu Biedermanna odbędzie się rozmowa nt. psiego dobrostanu w kontekście funkcjonowania hodowli, schronisk i fundacji. 

Adoptować czy kupować? Jak ważna dla rozwoju psa jest wczesna socjalizacja? Czemu służą wystawy psów? Co zrobić, by schroniska nie pękały w szwach? 

W dyskusji wezmą udział: Albert Kurkowski (Schronisko dla Zwierząt w Łodzi), dr Katarzyna Majecka (UŁ), Elizabet Araj (OTOZ Animals Łódź) oraz artystka Maria Apoleika.

Uniwersytet Łódzki włącza się w dyskusję na temat psiego dobrostanu i relacji psio-ludzkich, dając dowód na to, że w przestrzeni akademii jest miejsce na projekty zaangażowane społecznie. Do rozmowy zaprosiliśmy przedstawicieli i przedstawicielki instytucji związanych z psim światem, a także czujną obserwatorkę relacji psio-ludzkich, która dzieli się z publicznością swoimi przemyśleniami w formie „Psich Sucharków”.

• Z czym musimy się liczyć, decydując się na adopcję psa?
• Jak z rozwagą wybierać hodowle, by nie trafić na pseudohodowlę, w której psy na co dzień trzymane są w skandalicznych warunkach?
• Co zrobić, by promować odpowiedzialną opiekę nad zwierzętami?
• Czy wysokie opłaty i kampanie edukacyjne mogą pomóc?

Zmianę podejścia do psów na przestrzeni ostatnich dwóch dekad da się zauważyć gołym okiem – z polskiego krajobrazu powoli znikają budy z łańcuchami, rośnie świadomość tego, że kolczatka nie jest zamiennikiem obroży, a coraz więcej osób szkoli swoich czworonożnych przyjaciół bez użycia środków awersyjnych. I robi to nie dla własnej wygody, lecz dla obustronnego zrozumienia i udanej współpracy.

Wciąż jednak schroniska w Polsce są przepełnione, co świadczy o tym, że jako społeczeństwo mamy do wykonania pracę. Wiele nam brakuje do osiągnięcia kolektywnej zgody co do tego, że pies nie jest zabawką, nie może być niespodziewanym prezentem, że ma swoje potrzeby węchowe, których nie zaspokaja kilkakrotne w ciągu dnia wyjście na siku na skwerek pod blokiem. I że nie rozumie, co do niego mówimy w naszym języku, dopóki go tego nie nauczymy
mówi dr Bartosz Kałużny, kurator projektu PIESPEKTYWA.

UWAGA: Przed spotkaniem 22 października (od godz. 17.30) prowadzimy zbiórkę dla zwierząt w łódzkim schronisku. Zbierana jest karma (zwłaszcza specjalistyczna), koce oraz ręczniki, które trafiają do potrzebujących czworonogów. Przydają się również akcesoria - metalowe miski czy smycze (nieautomatyczne). Schronisko nie przyjmuje natomiast kołder, poduszek, materacy, gąbek, dywanów, wykładzin, śpiworów czy odzieży. Oznakowane pudło z darami znajdziecie w holu Pałacu Biedermanna. Wydarzenie poprzedza listopadową akcję Psia Kość, o której będziemy pisać w osobnych aktualnościach.

BIOGRAMY ROZMÓWCÓW I ROZMÓWCZYŃ

• Wojciech Albert Kurkowski – p.o. dyrektora Schroniska dla Zwierząt w Łodzi, były pełnomocnik ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi ds. zwierząt, wiceprezydent i sędzia w największej na świecie federacji felinologicznej WCF.
• Elizabet Araj – inspektorka ds. ochrony zwierząt w OTOZ Animals Łódź, od lat zaangażowana w walkę o prawa i dobrostan zwierząt. Na co dzień prowadzi interwencje, wspiera adopcje oraz edukuje w zakresie odpowiedzialnej opieki nad czworonogami. Prywatnie szczęśliwa opiekunka dwóch psów, adopciaków, z których jeden trafił do niej prosto z OTOZu. Z pasją dzieli się doświadczeniem i wiedzą, promując ideę adopcji, jako najlepszy wybór dla tych, którzy chcą dać psu prawdziwy dom.
• dr Katarzyna Majecka – kierownik Muzeum Przyrodniczego Uniwersytetu Łódzkiego, doktor nauk biologicznych. Jej zainteresowania koncentrują się na ewolucji zdolności poznawczych u zwierząt. Prowadzi badania naukowe dotyczące m.in. stałości istnienia obiektu, pamięci krótkotrwałej u takich grup zwierząt jak naczelne, konie, psy oraz komunikacji człowiek-pies. Interesuje ją także problematyka dobrostanu zwierząt przebywających w ogrodach zoologicznych i schroniskach dla zwierząt.
• Maria Apoleika – malarka, ilustratorka i autorka. Pochodzi z Gdańska, mieszka w Łodzi. Największą popularność przyniosły jej „Psie Sucharki” – ironiczne i czułe rysunki o codzienności z psami, które zdobyły ogromną publiczność w sieci i doczekały się trzech książkowych wydań. „Psie Sucharki” narodziły się jako dokumentacja codziennych praktyk opiekuńczych i relacji pomiędzy psem, a człowiekiem, by z czasem stać się dużym projektem, obejmującym działalność społeczną i edukacyjną, własne serie produktów, książki i autorskie kalendarze. Poza tym Maria zajmuje się malarstwem, grafiką warsztatową, ilustracją prasową i książkową oraz małą formą rzeźbiarską.

Maria Apoleika to malarka, ilustratorka i autorka. Pochodzi z Gdańska, mieszka w Łodzi. Największą popularność przyniosły jej „Psie Sucharki” – ironiczne i czułe rysunki o codzienności z psami, które zdobyły ogromną publiczność w sieci i doczekały się trzech książkowych wydań. „Psie Sucharki” narodziły się jako dokumentacja codziennych praktyk opiekuńczych i relacji pomiędzy psem, a człowiekiem, by z czasem stać się dużym projektem, obejmującym działalność społeczną i edukacyjną, własne serie produktów, książki i autorskie kalendarze. Poza tym Maria zajmuje się malarstwem, grafiką warsztatową, ilustracją prasową i książkową oraz małą formą rzeźbiarską.

Jacek Laube – artysta wizualny, badacz i kurator. W swojej praktyce artystycznej eksploruje zagadnienia związane z pamięcią, historią i mechanizmami widzenia. Jego twórczość często łączy analizę archiwalnych materiałów i historycznych technik wizualnych ze współczesną refleksją nad rolą obrazu i kondycją badacza. Jego projekty charakteryzują się analitycznym podejściem, w którym artysta wciela się w rolę badacza, odkrywając ukryte narracje i kwestionując utarte sposoby postrzegania rzeczywistości. Założyciel Fundacji Superkurator, która wspólnie z łódzkim Fotofestiwalem organizuje Spinoff Fotofestiwal.

Natalia Pietrzak – artystka, której praktyka fotograficzna koncentruje się na dokumentowaniu relacji człowieka z psem. W czerwcu 2024 roku obroniła pracę dyplomową pt. „Kim jest pies”. Projekt został zaprezentowany w formie autorskiego zinu obejmującego fotografie wykonane w Europie w latach 2018–2024. Publikacja bada rolę psa w XXI wieku, a także jego prawa, obowiązki i miejsce we współczesnym społeczeństwie. Artystka kontynuuje swoje badania fotograficzne na Wydziale Operatorskim Szkoły Filmowej w Łodzi, zgłębiając zagadnienia związane z obecnością psa w życiu człowieka. Interesuje ją zarówno dokument, jak i autorskie narracje wizualne. Obecnie pracuje nad projektem, którego celem jest badanie miejsc pozbawionych obecności psa. W centrum jej analizy znajdują się formy upamiętnienia i emocje towarzyszące utracie, a także rytuały związane z pochówkiem, procesem żałoby oraz codziennym życiem po stracie psa. 

Bartosz Kałużny na co dzień zajmuje się fotografią wizerunkową oraz komunikacją i koordynacją wydarzeń artystyczno-naukowych na Uniwersytecie Łódzkim. Pozaetatowo prowadzi własną praktykę artystyczną z zakresu sztuk wizualnych. Z wykształcenia jest amerykanistą ze stopniem doktora nauk społecznych, studiował fotografię w Szkole Filmowej w Łodzi.

Podczas tego spotkania poznacie niezwykły zmysł węchu u psa, dowiecie się, jak jest zbudowany psi nos i co pozwala psu na skuteczne wykrywanie oraz identyfikowanie różnorodnych zapachów. Omówimy budowę anatomiczną psiego nosa i ewolucyjne przystosowania tego narządu zmysłu. 

Poznacie rolę, jaką odgrywa węch w komunikacji między psami, a także w ich relacji z ludźmi – zobaczycie, jak psy używają swojego zmysłu do odczytywania intencji oraz stanów innych osobników, co pozwala im na lepsze porozumiewanie się i współżycie w grupie. Dowiecie się również, jak istotną funkcję w życiu psa pełnią swobodne spacery i eksploracja otoczenia, które umożliwiają mu korzystanie z naturalnych instynktów i rozwijanie zdolności węchowych. 

Na zakończenie przybliżymy szerokie zastosowania psów w dziedzinie detekcji – od odnajdywania zagubionych osób przez wykrywanie narkotyków i materiałów wybuchowych aż po pomoc w medycynie, na przykład w wykrywaniu chorób. Przedstawimy, jak wyjątkowe możliwości ma ten zmysł w praktyce i jak ważną rolę odgrywa w codziennym życiu zarówno psów, jak i ludzi. To fascynująca podróż do świata psiego węchu, która pozwoli Wam lepiej zrozumieć te niezwykłe zwierzęta i ich zdolności.

Dr Dariusz Pietraszewski specjalizuje się w badaniach nad zdolnościami poznawczymi psów i naczelnych. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się analizą zachowań psów oraz czynników wpływających na ich rozwój, takich jak warunki życia czy skutki sztucznej selekcji, które kształtują różnice między rasami. Jest współautorem publikacji naukowych oraz referatów na konferencjach naukowych. Pracuje na stanowisku adiunkta w Katedrze Ekologii i Zoologii Kręgowców na Uniwersytecie Łódzkim. 

Nieszablonowa lekcja zarządzania, która zmieni Twoje myślenie o pracy zespołowej!
Myślisz, że zarządzanie to nudne wykresy i garnitury? Czas to zmienić! Zapraszamy na wyjątkowy, interaktywny warsztat, podczas którego dowiesz się, czego skuteczny menadżer może nauczyć się od… psów?!

W świecie psów instynkt, motywacja i relacje rządzą się precyzyjnymi, ale zaskakująco uniwersalnymi zasadami. Czy wiesz, że mechanizmy decydujące o harmonii w psim stadzie, można przenieść do świata ludzi? Odkryj, że efektywne przywództwo, zgrana praca zespołowa i dobre relacje to nie tylko cechy zarezerwowane dla ludzi.
Podczas spotkania zanurkujesz w psi świat, by znaleźć odpowiedzi na kluczowe pytania:

• jak psy osiągają swoje cele i co to może oznaczać dla Ciebie?
• czy pies może być autorytetem i co to mówi o skutecznym liderze?
• jak budować zaufanie i komunikację w grupie na wzór relacji pies-człowiek?

To nietypowe, godzinne spotkanie będzie nie tylko okazją do innego spojrzenia na zarządzanie, ale być może całkowicie odmieni sposób, w jaki myślisz o psach.
Uwaga: Warsztat odbywa się z udziałem psów. Jeśli odczuwasz dyskomfort lub lęk w obecności zwierząt, prosimy o rozważenie udziału.

Dr Jacek Karaś – adiunkt w Katedrze Informatyki Wydziału Zarządzania UŁ, menedżer z wieloletnim doświadczeniem w IT w międzynarodowych organizacjach. Jest również dyplomowanym zoofizjoterapeutą. To połączenie twardej wiedzy technologicznej z głębokim zrozumieniem świata zwierząt pozwala mu proponować innowacyjne, oparte na zaufaniu oraz empatii podejście do zarządzania, przywództwa i budowania relacji w zespołach.