Niedoceniani bohaterowie ekosystemów (nie tylko) wodnych
Obunogi, powszechnie znane jako „kiełże”, to niewielkie skorupiaki występujące w niemal każdym środowisku wodnym na Ziemi — od głębin oceanicznych i regionów polarnych, po strumienie wysokich gór, a nawet ściółkę leśną. Mimo swoich niewielkich rozmiarów, odgrywają one kluczową rolę ekologiczną jako cisi bohaterowie wielu sieci pokarmowych, stanowiąc niezbędne ogniwo sieci pokarmowej, łączące detrytus z większymi drapieżnikami, takimi jak ryby, ptaki i ssaki morskie. Co więcej, ich wrażliwość na zmiany środowiskowe – w szczególności na zanieczyszczenia i degradację siedlisk – czyni je nieocenionymi bioindykatorami do oceny stanu ekosystemów wodnych, co umacnia ich znaczenie nie tylko dla nauki, ale i dla ochrony środowiska oraz ludzkości.
Międzynarodowa rodzina amphipodologów
Wydarzenie, które trwało od 1 do 5 września, w pełni zasłużyło na miano międzynarodowego, gromadząc 90 uczestników – czołowych amphipodologów z 20 krajów, od Norwegii po Australię i od Brazylii po Japonię. Tak międzynarodowe forum podkreśliło uniwersalne znaczenie badań nad obunogami w różnych dziedzinach, od ekologii morskiej i słodkowodnej po biologię ewolucyjną.
Program spotkania był bardzo intensywny, stanowiąc kompleksowy przegląd aktualnego stanu wiedzy i nowych badań nad obunogami. Uczestnicy przedstawili swoje najnowsze odkrycia w ramach 31 pełnych prezentacji ustnych i 22 krótkich „flash talks”, a także 30 posterów, co zainicjowało liczne i inspirujące, bezpośrednie dyskusje między uczestnikami.
Odkrycia naukowe: Od genów po globalne zasięgi i makroekologię
Część naukowa konferencji została podzielona na osiem głównych sesji tematycznych, co pokazało holistyczny charakter współczesnych badań nad obunogami. Naukowcy zagłębiali się w podstawy taksonomii, systematyki i morfologii, jednocześnie eksplorując złożone zagadnienia, takie jak różnorodność molekularna i filogenetyka oraz zawiłości specjacji i ewolucji obunogów. Interesujące sesje poświęcone były ekologii zgrupowań oraz interakcjom siedliskowym obunogów, ich wpływowi na środowisko, a także dynamice populacji i krytycznemu obszarowi, jakim jest ochrona przyrody i wpływ człowieka na ekosystemy, w których żyją obunogi. Dyskutowaliśmy też o biogeografii i badaniach behawioralnych.
Jednym z kluczowych punktów konferencji była seria pięciu niezwykle ciekawych wykładów plenarnych, przedstawionych przez liderów w tej dziedzinie:
- Thierry Rigaud (Université de Bourgogne, Francja) zainaugurował sesję plenarną, przedstawiając fascynujące relacje ko-ewolucyjne w wykładzie "Gammarids and their parasites as models for co-evolution and co-differentiation?"
- Mark Costello (Nord University, Norwegia) przedstawił wielkoskalową perspektywę na bioróżnorodność w wystąpieniu "Advances in biogeography may explain patterns in biodiversity," łącząc wzorce przestrzenne rozmieszczenia organizmów z procesami ewolucyjnymi.
- Jan Marcin Węsławski (Instytut Oceanologii PAN, Polska) zaoferował dla odmiany niezwykle interesującą perspektywę regionalną, dzieląc się intrygującą historią w opowieści "Gammarus story from the North Atlantic."
- Chema Martin-Duran (Queen Mary University of London, Wielka Brytania) z pasją przedstawił złożone mechanizmy kształtujące plan budowy ciała bezkręgowców w prezentacji “An EvoDevo approach to understand phenotypic evolution."
- Fabricia Ronco (University of Basel, Szwajcaria) zamknęła sesje plenarne, prezentując pasjonujący wgląd w zawiłe procesy kształtujące różnorodność ekofunkcjonalną, w swoim wykładzie “Tracing morphological evolution over the course of the adaptive radiation of cichlid fishes from Lake Tanganyika”.
Budowanie mostów: wydarzenia towarzyskie, wycieczki
Duch współpracy wykraczał daleko poza sale wykładowe, dzięki starannie dobranemu programowi wydarzeń towarzyskich, mającemu na celu wspieranie współpracy i nawiązywanie przyjaźni między uczestnikami. Wszystko zaczęło się już w niedzielę wieczorem (31 sierpnia) przyjęciem powitalnym w naszym CSK, umożliwiając osobom przybyłym wcześniej przywitanie się i dyskusje w swobodnej atmosferze. W połowie tygodnia, w środę, 3 września, uczestnicy zamienili salę wykładową na buty trekkingowe podczas wycieczki terenowej będącej zasłużoną przerwą i szansą na oddech na łonie przyrody Polski Środkowej, ze spacerem po lesie, spływem kajakowym rzeką Pilicą i zwiedzaniem bunkrów z czasów II Wojny Światowej w Konewce. Wieczory dostarczyły kolejnych możliwości networkingu, w tym nieformalnego wieczoru barbecue i ogniska w naszym drugim centrum szkoleniowo-konferenycjnym położonym na skraju Lasu Łagiewnickiego oraz uroczystej kolacji konferencyjnej w restauracji Soplicowo. Kolacja ta pozwoliła uczestnikom zapoznać się ze smakami tradycyjnej kuchni czterech kultur (polskiej, żydowskiej, niemieckiej i rosyjskiej), budujących unikatową historię Łodzi. Kolację poprzedził spacer z przewodnikiem po historycznym centrum Łodzi, ukazujący jej architekturę, sztukę uliczną i niezwykłą, żywą atmosferę miasta.
Warsztaty naukowe
Kulminacją spotkania były specjalistyczne warsztaty naukowe. W piątek po południu, po ceremonii zamknięcia konferencji, uczestnicy przenieśli się do sal Katedry Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii. Tu, intensywna praca trwała przez całą sobotę i niedzielę, 6 i 7 września, a uczestnicy mieli do wyboru warsztaty MEDAMP, poświęcone budowaniu referencyjnej biblioteki kodów kreskowych DNA obunogów z basenu Morza Śródziemnego i warsztaty TALITRAITS, koncentrujące się na łączeniu systemu taksonomicznego z badaniami ekologicznymi na przykładzie lądowych obunogów z rodziny Talitridae. Warsztaty miały na celu rozwijanie specjalistycznych technik badawczych i współpracę wśród ich uczestników.
XX ICA 2025 odniosło sukces nie tylko w prezentowaniu najnowszych odkryć w zakresie badań nad obunogami, ale także w aktywnym kształtowaniu nowych perspektyw w badaniach nad obunogami, które będą realizowane w nadchodzących latach.
Materiały: dr hab. Anna Jażdżewska, prof. UŁ (Katedra Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska)
Redakcja: Mateusz Kowalski (Centrum Promocji, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
