Projekt pt. „Analiza epigenomu w celach dochodzeniowo-śledczych – zwiększenie możliwości identyfikacyjnych i wykrywczych badań DNA” realizowany jest w konsorcjum wieloośrodkowym. W skład grupy wchodzą naukowcy z Katedry Antropologii Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, oraz firma z branży IT, która w oparciu o dostarczone wyniki badań stworzy program komputerowy umożliwiający przewidywanie cech człowieka na podstawie danych pochodzących ze śladów biologicznych zabezpieczonych w miejscach zdarzeń. Liderem projektu jest Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji w Warszawie.
Badania DNA są coraz bardziej istotne w kryminalistyce
Uważane są za najskuteczniejsze narzędzie w przypadku identyfikacji osób, jednak wówczas niezbędna jest porównawcza próbka materiału genetycznego. W sytuacji gdy nie istnieje żadna hipoteza dotycząca tożsamości osoby, od której pochodzi materiał biologiczny, pomocne może okazać fenotypowanie DNA, umożliwiające stworzenie jej przybliżonego rysopisu. Pozwala to ukierunkować poszukiwania, zawęzić krąg typowanych osób.
Obecnie istnieją algorytmy do przewidywania płci, wieku, cech pigmentacyjnych (koloru oczu, włosów, skóry) i pochodzenia biogeograficznego. Naukowcy idą jednak o krok dalej. Chcą ustalić czy na podstawie badań genetycznych i epigenetycznych będą w stanie wskazać rodzaj preferowanej diety, stosowanie używek i poziom aktywności fizycznej. Wszystkie te informacje byłyby bardzo przydatne w pracy policji.
Liczymy na to, że projekt znacząco przyczyni się do rozwoju badań kryminalistycznych oraz istotnie poszerzy możliwości wykrywcze. Jednym z jego celów jest udoskonalenie predykcji wieku chronologicznego w oparciu o materiał biologiczny pochodzący z różnych tkanek. Ważnym elementem badań jest również predykcja wybranych informacji o stylu życia osób o nieustalonej tożsamości. To, jaki styl życia prowadzimy, wpływa na poziom metylacji w specyficznych miejscach naszego genomu. Miejsca takie są potencjalnymi predykatorami stylu życia.
Analizujemy przede wszystkim zmiany związane ze zwiększoną aktywnością fizyczną, paleniem papierosów, różnymi poziomami konsumpcji alkoholu, rodzajami stosowanej diety. Mamy nadzieję, że dzięki tym badaniom analiza śladu biologicznego pozwoli na uzyskanie istotnych wskazówek na temat stylu życia danej osoby
– mówi dr hab. Aneta Sitek, prof. UŁ z Katedry Antropologii.
Badania rozpoczęły się w 2019 roku
Rozpoczęliśmy je od zgromadzenia próbek krwi i wymazów z błony śluzowej jamy ustnej, po to, by wyizolować z nich DNA do dalszych badań genetycznych i epigenetycznych – mówi dr hab. Aneta Sitek. Osoby badane wypełniały dodatkowo bardzo szczegółowy kwestionariusz, w którym odpowiadały na pytania dotyczące ich stylu życia. Poza tym wykonywano zdjęcia i precyzyjne, trójwymiarowe skany twarzy. – Wszystko dlatego, że kolejnym ważnym celem naszego projektu jest prawdzenie, czy tempo biologicznego starzenia się organizmu, koreluje ze stopniem starzenia się twarzy – wyjaśnia badaczka. Jeżeli tak, to na podstawie śladu biologicznego będziemy mogli określić, czy osoba, której szuka policja może być już wyraźnie siwa, albo wyróżniać się znaczącym łysieniem.
W trakcie projektu przebadano próbki pochodzące od ponad 800 osób, w tym od dwudziestu par bliźniąt monozygotycznych. – To bardzo ważna część projektu – podkreśla dr hab. Aneta Sitek – Mamy nadzieję znaleźć na poziomie epigenomu markery, które pozwolą różnicować takie osoby.
Realizacja projektu „Analiza epigenomu w celach dochodzeniowo-śledczych - zwiększenia możliwości identyfikacyjnych i wykrywczych badań DNA” potrwa jeszcze rok.
Materiały: Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Zdjecie: dr hab. Aneta Sitek, prof. UŁ
Tekst: Justyna Kowalewska (3PR)