System kaucyjny to mechanizm prawny, która ma prowadzić do zwiększenia odzysku jednorazowych opakowań po napojach, a konkretniej materiałów, z których są one produkowane: plastiku, szkła i metalu.
Mechanizm ten polegać będzie na doliczeniu do ceny napoju „na półce” kaucji za opakowanie, w które jest on zapakowany. Kwota ta w zależności od typu opakowania będzie wynosić od 50 groszy do 1 złotówki. Co warto podkreślić kaucja doliczana będzie dopiero przy kasie (raczej nie będzie ona uwzględniana na cenówkach), więc miejmy to w pamięci kalkulując co możemy kupić za te przysłowiowe klika złotych posiadane w kieszeni!
Systemem kaucyjnym objęte będą:
- butelki plastikowe o pojemności do 3 litrów (kaucja wynosząca – 0,50 zł)
- puszki metalowe o pojemności do 1 litra (kaucja wynosząca – 0,50 zł)
- butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra (kaucja wynosząca – 1,00 zł)
Obowiązki te nie będą dotyczyć miedzy innymi produktów mlecznych czy tzw. „małpek”, dlatego dla zwykłego konsumenta najważniejsze jest to, że systemem kaucyjnym objęte są te opakowania, które oznaczone są znakiem kaucji!
System kaucyjny będzie obowiązywał w Polsce od 1 października 2025 r., po tej dacie w sklepach zaczną powoli pojawiać się napoje w opakowaniach oznaczonych symbolem systemu kaucyjnego. Co ważne, tylko produktów oznaczonych tym symbolem będą dotyczyły zasady systemu co wprost oznacza, że w pierwszych tygodniach października wciąż większość produktów dostępnych w sklepach nie będzie objęta kaucją.
Jak odzyskać pobraną kaucję?
Kaucję będzie można odzyskać oddając opakowania w wyznaczonych punktach takich jak:
- sklepy powyżej 200 m², które oferują napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym
- sklepy poniżej 200 m², w których sprzedawane będą napoje w butelkach szklanych wielokrotnego użytku, ale sklepy te przyjmować będą wyłącznie szklane butelki oznaczone symbolem systemu kaucyjnego
- pozostałych sklepach, które przystąpią do systemu
- automatach kaucyjnych dostępnych także poza punktami handlowymi
- innych punktach zbiórki
Co ważne, oddawane opakowanie nie może być zgniecione, musi być pozbawione zawartości (ale nie jest konieczne jego płukanie lub mycie) i musi mieć etykietę! Bez spełnienia tych warunków nie będzie możliwe odzyskanie pieniędzy pobranych od nas w formie kaucji. Do zwrotu nie będzie potrzebny paragon, a opakowania możemy zwrócić w innym miejscu niż go zakupiliśmy. Pieniądze będziemy mogli odzyskać w formie bonu do płatności w danym punkcie sprzedaży lub gotówkę.
Podstawą do wprowadzenia w Polsce systemu kaucyjnego jest dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP). Nakłada ona na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia selektywnej zbiórki odpadów do celów ich ponownego wykorzystania. Przedsiębiorcy wprowadzający na rynek napoje w opakowaniach będą musieli osiągnąć określone poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu (77% od 2025 r. i 90% od 2029 r.).
W tej chwili w Polsce wg. oficjalnych danych Eurostatu, poziom recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych plasuje się na poziomie około 46,3%. Jednak rzeczywiste wykorzystanie odpadów z recyklingu w nowych produktach opakowaniowych jest znacznie niższe. Z tego względu powinniśmy dążyć do ograniczania wykorzystywania opakowań jednorazowego użytku wykonanych z tworzyw sztucznych. Robimy to na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska zapewniając studentom i pracownikom dostęp do dystrybutorów z wodą!
Materiał: Jarosław Brodecki (Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
Redakcja: Mateusz Kowalski (Centrum Promocji, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
