„Sokovia Accords”: globalna regulacja i jej filmowe konsekwencje
W filmie Captain America: Civil War osią sporu staje się przyjęty w ramach ONZ dokument porządkujący sposób działania superbohaterów. Jego celem ma być ograniczenie szkód ubocznych i wprowadzenie międzynarodowego nadzoru po serii katastrofalnych wydarzeń – od infiltracji S.H.I.E.L.D. po zagrożenie ze strony sztucznej inteligencji i poważne straty w ludności cywilnej.
Regulacja rozbija środowisko herosów: Tony Stark widzi w niej szansę na zmniejszenie ofiar cywilnych, Steve Rogers ostrzega przed upolitycznieniem Avengers i spadkiem ich skuteczności. To fabularny spór o mandat, odpowiedzialność i kontrolę.
Dr Stępień zwraca uwagę, że widz nie dostaje pełnego brzmienia aktu – „widzimy tylko tyle, ile wymaga fabuła”. Co więcej, w późniejszych produkcjach MCU pojawia się wzmianka, iż Sokovia Accords zostały zniesione, bez wyjaśnienia procedury i trybu tej decyzji – ciekawy, ale pominięty wątek z perspektywy prawniczej.
„Superhuman Registration Act”: amerykański pierwowzór i spór o tożsamość
Komiksowy Akt Rejestracji Superbohaterów – osadzony wyłącznie w porządku prawnym USA – rodzi się po tragicznej w skutkach akcji młodych herosów. Dyskusja publiczna przeradza się w decyzję Kongresu i podpis prezydenta. Konsekwencje tej regulacji napędzają fabułę na lata, a spór rozdziera środowisko superbohaterskie.
Kluczowy problem komiksowego rozwiązania to wymóg rejestracji pod prawdziwym nazwiskiem – uderzający w instytucję tajnej tożsamości i bezpieczeństwo bliskich. Właśnie ten element, nieobecny w MCU, czyni konflikt bardziej wielowymiarowym i prawniczo „gęstym”.
Popkultura jako zwierciadło realnych debat
Analiza dr. Stępnia pokazuje, że obie narracje – filmowa i komiksowa – przetwarzają realne lęki i napięcia: potrzebę kontroli po traumatycznych wydarzeniach, spór o zakres władzy wykonawczej i legislacyjnej oraz pytanie, jak daleko można się posunąć w imię bezpieczeństwa.
Wykład stanowi zaproszenie do poważnej rozmowy o tym, co fikcja mówi o prawie – i jak prawo kształtuje naszą wyobraźnię o odpowiedzialności, wolności i państwowym nadzorze. Już wkrótce będzie okazja, by ponownie usłyszeć go na żywo. W ramach Festiwalu Lema 2025 dr Jakub Stępień wygłosi wykład „Kto pilnuje pilnujących? O stosunku superbohaterów do prawa i prawa do superbohaterów”.
- 8 października, godz. 15.00
- Scena Młodych – Sala Kinowa Odeon, EC1 Łódź (ul. Targowa 1/3)
Festiwal Lema to wyjątkowe połączenie nauki, sztuki i popkultury. Jako Uniwersytet Łódzki z dumą współtworzymy to wyjątkowe wydarzenie popularyzujące wiedzę. Gorąco zachęcamy do zapoznania się z programem pełnym inspirujących rozmów, spotkań i paneli eksperckich oraz do wzięcia udziału.
Dr Jakub Stępień – konstytucjonalista i wykładowca Uniwersytetu Łódzkiego, zatrudniony w Katedrze Prawa Konstytucyjnego. Absolwent WPiA UŁ (2017), w 2023 roku obronił rozprawę doktorską pt. „Stosunki państwa i Kościoła katolickiego w konstytucyjnym porządku III Rzeczypospolitej Polskiej”. W pracy naukowej koncentruje się na analizie relacji państwo–Kościół w Polsce, prawie wyznaniowym oraz wolności sumienia i religii. Szczególnie interesuje go praktyczne funkcjonowanie tych zagadnień w świetle regulacji prawnych i zasad konstytucyjnych, a także ich wpływ na dynamikę życia publicznego. Prywatnie pasjonuje się historią powszechną i historią Kościoła, a także literaturą, kinematografią i popkulturą.
Redakcja: Małgorzata Jasińska i Michał Gruda (Centrum Współpracy z Otoczeniem i Społecznej Odpowiedzialności Uczelni)
