Główną ideą Colloquia Ceranea jest stworzenie płaszczyzny, na której naukowcy badający dzieje wschodniej części basenu Morza Śródziemnego od starożytności po czasy nowożytne będą mogli zaprezentować wyniki swoich badań. Szczególne miejsce zajmują tu studia z zakresu kultury duchowej mieszkańców Europy Południowo–Wschodniej oraz historii pożywienia i medycyny okresu antyku i Bizancjum, czyli zagadnień obecnych w badaniach prowadzonych w Centrum Ceraneum.
To właśnie przedstawiciele tych specjalizacji stanowili najliczniejszą grupę prelegentów podczas tegorocznych obrad. W efekcie przez pierwsze dwa dni uczestnicy debatowali nad kwestiami związanymi ze średniowiecznymi herezjami (w ramach paneli Bogomil religious culture; written, oral and landscape; Infidels, heresies and heresiology in the Byzantine World) oraz tematyką obejmującą dzieje sztuki kulinarnej i medycyny (panele: Diaetetics as medicine for body and soul: dietary qualities in Byzantine medicine; Food and medicine in Byzantium). Z kolei dzień trzeci w całości został poświęcony zagadnieniom z historii literatury, historii politycznej i historii sztuki.
W ramach konferencji wygłoszone zostały dwa wykłady plenarne:
- dr Stephanie Roussou (The University of Athens): Why textual criticism of obscure grammatical texts matters
- prof. Mariyana Tsibranska-Kostova (The Bulgarian Academy of Sciences): The Slavic South and Byzantium: Prochiron and its Slavic Translation in the 13th Century - Traditions, Functions, Statehood.
W części dotyczącej herezji odbyło się 5 paneli z 18 uczestnikami. Panel otwierający tę część zorganizowany został przez dr. Andrew P. Roach’a z Uniwersytetu w Glasgow. Uczestniczący w nim uczeni skupili się na kwestii narodzin nowego ruchu heretyckiego jakim był bogomilizm w dziesiątowiecznej Bułgarii. Kolejny panel dotyczył związków bogomilizmu z zachodnioeuropejskim kataryzmem, jednego z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień w historii obu ruchów. Rozważania nad stanem badań w tym obszarze zostały ubogacone szczegółowymi rozważaniami nad wybranymi aspektami problemu. Pozostałe trzy panele w tej części konferencji prezentowały rozmaite zagadnienia związane z herezjologią i herezjami w szeroko pojętym świecie bizantyńskim. Pojawiły się m.in. kwestie stosunku prawosławnych do pogańskich Słowian, islamu oraz hinduizmu. Colloquia okazały się świetną okazją do wymiany doświadczeń między uczonymi zajmującymi się pokrewnymi tematami, zapoznania się z innymi podejściami badawczymi i nawiązania nowych kontaktów.
W tegorocznych obradach poświęconych historii pożywienia i medycyny wzięli udział nie tylko uczeni z polskich i europejskich jednostek badawczych, ale także z południowoamerykańskich uniwersytetów. W sumie wygłoszono 24 referaty. Z racji na wysoką frekwencję oraz fakt, że zdecydowana większość prelegentów reprezentowała zagraniczne uczelnie mogliśmy przekonać się jak dynamicznie rozwijają się badania nad obiema dziedzinami w światowej nauce. Jednocześnie szerokie zainteresowanie z jakim w europejskim środowisku akademickim spotkała się nasza inicjatywa dowodzi, że Uniwersytet Łódzki stopniowo umacnia swoją pozycję na arenie międzynarodowej w zakresie badań nad dziejami pokarmu i medycyny. Najlepszym dowodem na to jest fakt, że Colloquia Ceranea spotkały się z przychylnością prof. Johna Wilkinsa, wybitnego znawcy dorobku i dokonań Galena z Pergamonu na polu antycznej ars medica, który już po raz drugi uczestniczył w naszym sympozjum.
Zgodnie z intencją organizatorów brały w nim udział zarówno osoby stojące u progu naukowej kariery jak i badacze, którzy mimo młodego wieku mogą poszczycić się znaczącym wkładem w rozwój badań nad historią medycyny (nierozerwalnie związanej z historią pożywienia), do tej drugiej grupy należą m.in.:
- dr Laurence Totelin (The Cardiff University), która omówiła najpopularniejsze w czasach antyku i Bizancjum kosmetyki wykorzystywane w pielęgnacji okolic intymnych;
- dr Chiara Thumiger (The University of Warwick), która na podstawie antycznych tekstów medycznych scharakteryzowała chorobę psychiczną zwaną phrenitis;
- dr Frederick Lauritzen (Scuola Grande di San Marco w Wenecji), który w oparciu o traktat Kekaumenosa przedstawił obraz opieki medycznej w Bizancjum XI w.
Dzięki zdalnej formule w konferencji wzięli również udział goście z Ameryki Łacińskiej: dr Daniel Asade (The University of Buenos Aires) i Paola Druille (The National University of La Pampa w Argentynie) oraz dr Lilia Isabel López Ferman (The National School of Anthropology and History w Meksyku). Szczególnie interesujące było wystąpienie tej ostatniej badaczki, która wykazała kontynuację antycznej tradycji medycznej w czasach nowożytnych na przykładzie zastosowania mleka w hiszpańskiej terapeutyce. Dowiodła też, że w epoce wielkich odkryć geograficznych grecka ars medica, w opracowaniu hiszpańskich uczonych, została przeniesiona na kontynent amerykański.
Zarówno to wystąpienie, jak i większość pozostałych referatów została opublikowana w wersji audio na stronie Centrum Ceraneum w zakładce Colloquia Ceranea III.
Można tam też znaleźć program wydarzenia oraz księgę abstraktów. Szykowana jest publikacja nadesłanych wystąpień w formie artykułów naukowych w tegorocznym tomie Studia Ceranea.
Organizatorzy mają nadzieję, że w przyszłości uda im się wykorzystać zdobyte doświadczenie w wypracowaniu hybrydowego modelu konferencji, tak aby po zakończeniu pandemii w kolejnych edycjach Colloquia Ceranea wyniki swoich badań mogli zaprezentować uczeni, którzy z różnych względów nie będą w stanie osobiście przybyć do Łodzi.
Dołącz do grupy DOBRA NAUKA na Facebooku i dziel się wiedzą!
Materiał źródłowy: Centrum Ceranuem
Redakcja: Centrum Promocji UŁ