W przypadku NZJ, oprócz trafnej diagnozy, równie ważne jest wdrożenie odpowiedniego leczenia. Obecnie w terapii podstawowym lekiem jest mesalazyna (kwas 5-aminosalicylowy, 5-ASA).
"Niestety możliwość zastosowania 5-ASA jest ograniczona ze względu na jej szybką neutralizację i usuwanie z organizmu, a także potrzebę wydajnego dokomórkowego transportu leku, koniecznego dla jego aktywności terapeutycznej. Dodatkowo, lek powoduje liczne efekty uboczne - obejmujące mielosupresję, czyli zmniejszenie liczby komórek szpiku kostnego oraz wyniszczające działanie na układ nerwowy, sercowo-naczyniowy, trawienny i wydalniczy, co dodatkowo ogranicza skuteczność terapii." - komentuje mgr inż. M. Gorzkiewicz, kierownik projektu.
Aby zwiększyć stężenie jelitowe leku i poprawić wydajność terapii, opracowano kilka preparatów i nośników mesalazyny. Obecne badania naukowców UŁ mają na celu zastosowanie innowacyjnych mikro- i nanonośników, spośród których dendrymery przyciągają szczególną uwagę.
"Dendrymery są obiecującymi kandydatami na nanonośniki mesalazyny. Niniejszy projekt ma na celu zbadanie możliwości zastosowania jako nośnika dendrymeru poli(amidoaminowego) (PAMAM), jednego z najlepiej scharakteryzowanych związków tego typu. Ma on za zadanie zapewnić zwiększony transport dokomórkowy leku, zwiększając w ten sposób jej potencjał przeciwzapalny." - tłumaczy mgr inż. M. Gorzkiewicz.
Dendrymery charakteryzują się wysoką rozpuszczalnością i zdolnością do przekraczania barier biologicznych, co umożliwia efektywny transport dokomórkowy. Wykazano, że połączenie leków z dendrymerem zwiększa ich rozpuszczalność, wydłuża czas półtrwania w organizmie i chroni przed degradacją. Dendrymery są też zdolne do wydajnego transportu leków bezpośrednio do miejsca ich działania, przyczyniając się w ten sposób do eliminacji niepożądanych skutków ubocznych, ale przede wszystkim dając szansę na zmniejszenie dawki przy zachowaniu skuteczności terapii.
"Projekt obejmuje syntezę i charakterystykę związku powstałego z połączenia nanocząsteczki PAMAM G4 z wieloma cząsteczkami mesalazyny. Stałe wiązanie chemiczne ma na celu ochronę 5-ASA przed neutralizacją i przedwczesnym uwalnianiem z nośnika. Doświadczenia będą prowadzone w dwóch modelach komórkowych nabłonka jelitowego. Naukowcy UŁ zbadają uwalnianie leku z nośnika, wydajność jego dokomórkowego transportu oraz aktywność przeciwzapalną." - dodaje mgr inż. M. Gorzkiewicz.
NZJ, czyli nieswoiste zapalenia jelit, to skomplikowane dolegliwości będące skutkiem działania czynników środowiskowych i genetycznych, prowadzących do zaburzeń odpowiedzi odpornościowych i powstawania stanu zapalnego w jelitach. Najczęstszymi chorobami z tej grupy są choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Przeważnie diagnozowane są u młodych pacjentów w wieku od 15 do 30 lat. Zazwyczaj charakteryzują się one nawracająco-ustępującym przebiegiem, z objawami takimi jak biegunka i bóle brzucha. NZJ mogą prowadzić do poważnych powikłań pozajelitowych - artropatie (zmiany chorobowe) małych i dużych stawów obwodowych, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych czy zakrzepica żył głębokich. W skrajnych przypadkach może dochodzić do zwiększonego ryzyka raka jelita grubego.
Projekt "Dendrymer PAMAM jako nośnik mesalazyny dla zwiększenia efektywności terapii nieswoistych zapaleń jelit - badania in vitro", realizowany jest w ramach konkursu PRELUDIUM 16 finansowanego z Narodowego Centrum Nauki. Całkowity budżet to 139 930, 00 zł. W ostatnim czasie Uniwersytet Łódzki otrzymał z NCN 21 grantów na łączną kwotę 14 991 502,00 zł.
Uniwersytet Łódzki to największa uczelnia badawcza w centralnej Polsce. Jej misją jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki, nauk społecznych i ścisłych. UŁ współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba uczących się tutaj studentów z zagranicy, a polscy studenci, dzięki programom wymiany, poznają Europę, Azję, wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
Tekst źródłowy: mgr inż. Michał Gorzkiewicz
Redakcja: Centrum Promocji UŁ