Wpływ na organizm
Bisfenol A stanowi formę syntetycznego estrogenu (xenoestrogen), co oznacza, że w organizmie człowieka może łączyć się z receptorami odpowiedzialnymi za wiązanie naturalnego estrogenu. Ze względu na to, że BPA "udaje" związek naturalny dla organizmu może być z łatwością akumulowany w tkankach i tłuszczach, skąd następnie jest stopniowo uwalniany.
Uważa się, że ekspozycja człowieka na BPA, nawet w bardzo niskich dawkach (poniżej 5 μg/kg masy ciała/dzień), w kluczowych momentach rozwoju człowieka może objawiać się w późniejszym okresie m.in. zaburzeniem pracy wątroby. Związek ten jest również posądzany o wkład w rozwój raka prostaty, przedwczesne dojrzewanie płciowe czy insulinooporność.
Istnieją również doniesienia naukowe, które wskazują na relację między narażeniem na bisfenol A, a występowaniem zaburzeń zapamiętywania, nadaktywności czy agresji. Wśród czynników determinujących efekt zdrowotny wywołany przez bisfenole znajdują się wiek, płeć oraz stężenie bisfenolu i czas narażenia.
BPA znajduje zastosowanie w wielu artykułach codziennego użytku, takich jak plastikowe opakowania do żywności czy zabawki... (fot. Pixabay)
Czym jest bisfenol A?
Bisfenol A (BPA) to kluczowy związek wykorzystywany w produkcji takich polimerów jak poliwęglany, poliestry, polisulfony czy żywice epoksydowe. Właściwości fizyko-chemiczne, jakie wykazują tworzywa sztuczne wyprodukowane na ich bazie (znaczna plastyczność, odporność mechaniczna i termiczna) są wysoce pożądane z punktu widzenia producenta, jak i konsumenta, co przyczynia się do ich masowego wykorzystywania w licznych gałęziach przemysłu. Omawiane tworzywa znajdują zastosowanie w wielu artykułach codziennego użytku, takich jak plastikowe opakowania do żywności czy zabawki, ale też w materiałach medycznych, takich jak wypełnienia dentystyczne, cewniki czy implanty medyczne (np. bajpasy), z których mogą się uwalniać do środowiska.
W przemyśle wykorzystywanych jest obecnie 16 różnych bisfenoli, z czego roczną produkcję najpopularniejszego z nich, bisfenolu A, w 2013 r. oszacowano na 6,8 mln ton.Do kontaktu z bisfenolami dochodzi głównie drogą pokarmową, ale też oddechową (np. poprzez wdychanie skażonego bisfenolami powietrza) i skórną (np. poprzez kontakt z paragonami drukowanymi na papierze termicznym). Powszechność ekspozycji na bisfenole prowadzi do ich akumulacji w tkankach i płynach ustrojowych organizmów żywych, w tym człowieka.
Dowiedziono, że ponad 90% populacji Stanów Zjednoczonych jest narażona na BPA. Podobnych badań kohortowych nie prowadzono w Polsce, należy się jednak spodziewać, że wartości te byłyby podobne.
Unikanie bisfenolu
Jedynym sposobem aby ograniczyć kontakt z bisfenolem A jest unikanie produktów, które zawierają ten związek. Należy unikać napojów, warzyw i owoców w puszkach, plastików (butelek, zabawek dziecięcych) wykonanych z plastików nieznanego pochodzenia, bez symbolu "BPA free".
Uniwersytet Łódzki jest partnerem ogólnoeuropejskiej kampanii "Substancje niebezpieczne pod kontrolą" zaplanowanej na lata 2018-2019, celem której jest zwiększanie świadomości w zakresie zagrożeń stwarzanych przez substancje niebezpieczne w miejscu pracy i poza nim. Komentarz nagrano jako podsumowanie wykładu wygłoszonego podczas konferencji "Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o chemii" odbywającej się na Uniwersytecie Łódzkim w ramach kampanii.
Uniwersytet Łódzki to największa uczelnia badawcza w centralnej Polsce. Jej misją jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki, nauk społecznych i ścisłych. UŁ współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba uczących się tutaj studentów z zagranicy, a polscy studenci, dzięki programom wymiany, poznają Europę, Azję, wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.
Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
https://www.facebook.com/groups/dobranauka/materiał źródłowy: dr Katarzyna Mokra (WBiOŚ UŁ)
redakcja: Centrum Promocji UŁ