Nie kształt, a materiał...
Podkowa należy do najbardziej powszechnych znaków, jakimi posługuje się współczesna kultura popularna. Dlaczego podkowa przynosi szczęście? Mało kto wie, że jej "moc" nie ma nic wspólnego z kształtem, tylko z materiałem… W kulturach magicznych żelazo nie było zwykłą rzeczą. Pochodziło bowiem z podziemi - obszaru kojarzonego z zaświatami, co rozstrzygało o jego właściwościach nadnaturalnych. Przedmioty wykonane z tego materiału - jak wierzono w całej Europie - jako pochodzące spoza ludzkiego świata, reprezentowały transcendencję.
Apotropeion
Magiczną ochronę dawały żelazne artefakty: igły, gwoździe, podkowy, kłódki, noże itp. Zabezpieczały one ludzi i zwierzęta przed demonami. Dziś, spośród rzeczy wykonanych z żelaza, chyba już tylko podkowa jest rekwizytem magicznym - apotropeionem (środkiem chroniącym przed niebezpieczeństwem, złem, nieszczęściem), choć zatarła się archaiczna wiedza o zaświatowej proweniencji żelaza, w której to właśnie tkwi niezwykła "moc" podkowy. Współcześnie podkowa nie musi być nawet żelazna. Trwałość wierzeń dotyczących podkowy być może wynika z tego, że - co wiemy dzięki etnografom - na wsi polskiej mniemano, iż końska podkowa znaleziona na drodze przynosi szczęście; a może z tego, że podkowa przestała być przedmiotem zwykłym, z którym stykamy się na co dzień...
Fragmenty etnograficzne
Zwroty, gesty, działania mają podłoże myślenia magicznego, w którym liczy się efekt, np. sprowadzenie nieszczęścia lub uniknięcie go. W naszym nowym cyklu Fragmenty etnograficzne, opowiadamy o ukrytych znaczeniach tego, co pozornie bliskie i oczywiste. Nasi eksperci to mgr Anna Deredas, dr Aleksandra Krupa-Ławrynowicz i dr Sebastian Latocha z Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ. Polecamy nasze poprzednie odcinki (poniżej) oraz kolejne teksty!
Uniwersytet Łódzki to największa uczelnia badawcza w centralnej Polsce. Jej misją jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki i nauk ścisłych. Współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba studiujących tutaj obcokrajowców, a polscy studenci poznają Europę, Azję, czy wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.
Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
Zapraszamy na stronę Biura Prasowego UŁ: https://biuroprasowe-uni-lodz.prowly.com/
Autorzy: Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŁ Redakcja: Centrum Promocji UŁ