fot. Gabriel Pérez Díaz, IAC

Energia bilion razy jaśniejsza od światła, jakie znamy – tak silny był błysk gamma, odkryty przez teleskopy MAGIC. Czwórka naukowców z Katedry Astrofizyki, Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Łódzkiego jest członkiem współpracy MAGIC od ponad 15 lat. Artykuły o błysku, których współautorami są naukowcy z UŁ, ukazały się w prestiżowym czasopiśmie Nature.

Aby zaalarmować światową społeczność astrofizyków o nowym odkryciu wstępne wyniki analizy danych zostały udostępnione już kilka godzin po odkryciu. Natomiast 20 listopada ukazały się dwa artykuły w prestiżowym czasopiśmie „Nature” prezentujące wyniki obserwacji teleskopami MAGIC (oraz ich interpretację) wraz z obserwacjami przez ponad dwadzieścia innych detektorów, które również wzięły udział w obserwacjach GRB 190114C.

- 14-tego stycznia 2019 nowy błysk gamma (nazwany GRB 190114C) został zaobserwowany przez dwa satelity: Neil Gehrels Swift Observatory oraz Fermi Gamma-ray Space Telescope. W ciągu 22 sekund informacja o nim obiegła świat i dotarła również do Współpracy MAGIC. Teleskopy MAGIC zostały automatycznie ustawione na kierunek źródła i obserwacje rozpoczęły się zaledwie 50 sekund od pierwszego momentu zaobserwowania błysku GRB 190114C. Analiza danych zebranych w pierwszych dziesiątkach sekund pokazała emisję sięgającą energii bilion razy większych niż światło widzialne. Co więcej, w tym czasie strumień promieniowania dochodzący ze źródła ustanowił nowy rekord najjaśniejszego obiektu widzianego w tym zakresie energii. Pomimo, że galaktyka, z której pochodzi GRB 190114C, jest oddalona od nas o około 7 miliardów lat świetlnych, jej emisja była 100-krotnie silniejsza od najjaśniejszego stabilnego źródła w tym zakresie energii, tj. mgławicy Kraba – mówi prof. Julian Sitarek, jeden z naukowców UŁ.

Błyski gamma są najbardziej gwałtownymi wybuchami znanymi nam we Wszechświecie. Uważa się, że powstają one w czasie zapadania się jądra masywnej gwiazdy, w tzw. supernowej, lub poprzez połączenie się gwiazd neutronowych w układzie podwójnym. Błysk gamma w ciągu kilku sekund emituje ilość energii porównywalną z całkowitą energią, którą Słońce wyemituje w ciągu całego swojego życia. Średnio jeden nowy błysk gamma jest obserwowany każdego dnia na Ziemi. Ze względu na to, że przychodzą one ze wszystkich zakątków Wszechświata nie da się przewidzieć, kiedy ani z którego kierunku zostaną zaobserwowane. Przez około pięćdziesiąt lat naukowcy zastanawiali się do jakich maksymalnych energii może być emitowane promieniowanie w błyskach gamma.

MAGIC (Major Atmospheric Gamma Imaging Cherenkov) jest parą 17-metrowych teleskopów czerenkowskich umieszczonych na wyspie La Palma w Hiszpanii. Teleskopy zostały zbudowane i są użytkowane przez 280 osobową współpracę naukowców, inżynierów i techników z 12 krajów. Grupa 4 naukowców z Katedry Astrofizyki, Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej, Uniwersytetu Łódzkiego jest członkiem współpracy MAGIC od ponad 15 lat.

Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/

Tekst źródłowy: prof. Julian Sitarek, Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej UŁ, Katedra Astrofizyki

Redakcja: Centrum Promocji UŁ