XX/XXI wiek - gorące dekady
Obserwowane zmiany klimatu najczęściej odczuwamy właśnie w przypadku wystąpienia zjawisk ekstremalnych, takich jak: katastrofalne opady atmosferyczne, powodzie, huragany, trąby powietrzne, czy też długotrwałe susze. Jednym z tego typu zjawisk są również wysokie temperatury powietrza, zwłaszcza gdy utrzymują się kilka lub kilkanaście dni. Mówimy wtedy o tzw. fali upałów.
- Według Światowej Organizacji Meteorologicznej fala upałów to okres pięciu lub więcej dni, w których najwyższa temperatura była wyższa o 5 st. C od średniej maksymalnej, wyznaczonej na podstawie wieloletnich obserwacji w danym miejscu, dla danych dni - tłumaczy dr Mariusz Siedlecki.
W praktyce badawczej, dotykającej charakterystyki tego zjawiska, zastosowanie znajduje szereg różnych definicji. Na przykład w Polsce, za falę upałów, w wielu opracowaniach naukowych, przyjmuje się okres co najmniej trzech dni z temperaturą maksymalną wyższą od 30 st. C.
Występowanie w Polsce dni z temperaturą maksymalną powyżej 30 st. C nie powinno nikogo dziwić, natomiast, niezależnie od przyjętej definicji, druga połowa XX wieku i pierwsze dwie dekady XXI wieku pokazują wzrost liczby dni gorących i silniejszych fal upałów.
Biorąc pod uwagę pomiary meteorologiczne, w Łodzi można stwierdzić, że w latach 50. czy 60. dni gorących było kilka w roku (najczęściej 3-6 dni), natomiast w drugiej dekadzie XXI wieku takich dni obserwuje się średnio powyżej 10, a na przykład w roku 2015 zanotowano ich ponad 20. Większa liczba dni upalnych to w konsekwencji częstsze i dłuższe fale upałów w Polsce oraz Europie.
Negatywne skutki wysokich temperatur
Długo utrzymujące się wysokie temperatury na określonym obszarze wpływają negatywnie na życie ludzi (szczególnie w rejonach, gdzie wysokie temperatury nie są dość częste).
- W takich warunkach dochodzi do obciążenia termicznego organizmu ludzkiego, prowadzącego do złego samopoczucia, zmniejszonej wydolności fizycznej i psychicznej. W przypadku osób starszych, czy też u osób z chorobami układu krążeniowo-oddechowego, występujące dłuższy czas wysokie temperatury mogą prowadzić do zgonów, co miało miejsce na przykład podczas fal upałów w 2003 roku w zachodniej Europie - przypomina ekspert UŁ.
Z falami upałów związane są okresy suszy, przynoszące szkody w rolnictwie, czy też pożary lasów, jak to miało ostatnio miejsce w Grecji, czy Skandynawii.
Skąd ten upał?
Wysokie temperatury nad Polską związane są z poziomym przemieszczaniem się zwrotnikowych mas powietrza w troposferze (adwekcją). Dodatkowym czynnikiem jest utrzymujący się przez dłuższy czas układ wysokiego ciśnienia (najczęściej w rejonie Białorusi, zachodniej Rosji), powodujący blokowanie napływu chłodniejszych mas powietrza znad Atlantyku.
- Za formowanie się takiego rozkładu ciśnienia nad Europą odpowiada prąd strumieniowy, to znaczy obszar silnych wiatrów w górnej troposferze wiejących z zachodu na wschód, generalnie okalających naszą planetę - tłumaczy dr M. Siedlecki.
Typowy przebieg takiego prądu strumieniowego jest równoleżnikowy, jednak kiedy jego prędkość maleje przebieg staje się bardziej "zafalowany". Konsekwencją jest wystąpienie w dolnej troposferze wyżów, bardzo stabilnych, przynoszących długie okresy pogody słonecznej i upalnej. Dokładnie taką sytuację mogliśmy obserwować w czasie ostatniego lata w Polsce.
Gorąca przyszłość
Wspomniane wcześniej zmiany w zachowaniu się prądu strumieniowego są konsekwencją wzrostu temperatury powietrza na świecie. Ocieplająca się stosunkowo szybko Arktyka powoduje w konsekwencji mniejsze kontrasty termiczne pomiędzy południem a północą, co bezpośrednio wpływa na prędkość prądu strumieniowego. Badania nad zmianami klimatu pokazują, że należy się spodziewać wzrostu częstości tego zjawiska, jak również jego intensywności, a w konsekwencji i wspomnianych szeregu zjawisk niekorzystnych dla człowieka.
Uniwersytet Łódzki to największa uczelnia badawcza w centralnej Polsce. Jej misją jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki i nauk ścisłych. Współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba studiujących tutaj obcokrajowców, a polscy studenci poznają Europę, Azję, czy wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
https://www.facebook.com/groups/dobranauka/Zapraszamy na stronę Biura Prasowego UŁ: https://biuroprasowe-uni-lodz.prowly.com/https://biuroprasowe-uni-lodz.prowly.com/
https://biuroprasowe-uni-lodz.prowly.com/
Materiał źródłowy: dr Mariusz Siedlecki, WNG UŁ
Redakcja: Centrum Promocji UŁ