Planowanie przestrzenne obszarów wiejskich
Rozwój współczesnej nauki pozwala na szybsze opracowanie i zastosowanie cyfrowych technik przetwarzania danych przestrzennych. Specjalizacja w tym zakresie pozwala nam lepiej poznać otoczenie, w którym żyjemy.
Dziś podstawowym wyzwaniem nauki opartej na nowych technologiach jest zapanowanie i uporządkowanie strumienia gromadzonych informacji, co pozwala na odniesienie ich do danych gromadzonych podczas badań społecznych. Dzięki temu wyniki nawet najbardziej zaawansowanych analiz mogą stać się przystępniejsze w odbiorze i popularyzacji.
Idea zestawiania ze sobą wyników różnych analiz przestrzennych jest podstawą badań pracowników Katedry Geografii Regionalnej i Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego. Ich praktyczne zastosowanie może być przydatne w planowaniu przestrzennym, zwłaszcza obszarów wiejskich, które z uwagi na rozmiar łatwiej poddają się całościowej analizie. Celem badań jest ocena stanu rozwoju obszarów, zwłaszcza w zakresie spójności krajobrazowej oraz określenie sposobu jej postrzegania przez ludzi.
Sposoby gromadzenia danych
Połączenie cyfrowych i społecznych technik badawczych polega na zastosowaniu dwóch zasadniczych sposobów gromadzenia danych.
Techniki fotogrametrii bliskiego zasięgu wykorzystywanej w budowie modeli 3D i geowizualizacji. Dla obszarów osadniczych wykorzystywana jest fotogrametria lotnicza, która niegdyś była trudnodostępna. Dziś dron wyposażony w fotograficzny aparat cyfrowy z odbiornikiem GPS pozwala na wykonanie dobrej jakości zdjęć, co usprawnia dalszy proces obróbki danych. Kolejny etap prac polega na wprowadzeniu fotoobrazów do specjalistycznego oprogramowania komputerowego.
Później pozostaje tylko osadzenie na opracowanym modelu wykonanych fotografii, bądź to w postaci ortofotomapy, bądź trójwymiarowej wizualizacji, np. w formie aktywnego pliku PDF, przy zachowaniu możliwości zmiany skali i perspektywy opracowanego modelu. Taka wizualizacja staje się w pełni czytelna nawet dla użytkowników nieposiadających profesjonalnego oprogramowania komputerowego. Największe zalety tej metody wiążą się z możliwością dalszego wykorzystania otrzymanych danych w analizach wykonywanych technikami Geograficznych Systemów Informacyjnych.
Model 3D przykładowej wsi
Techniki analizy map mentalnych. Są to odręczne szkice terenu wypełnione elementami, które ukazują ocenę jego jakości. Mieszkańcy proszeni są o wykonanie mapy swojej miejscowości w taki sposób, jakby miała posłużyć do opisania miejsca nieznajomemu. Uwzględnia się tu wszystkie charakterystyczne cechy miejscowości. Podczas wykonywania szkiców przez respondentów, ankieterzy notują reakcje, a także zapisują kolejność i sekwencję rysowanych elementów. W efekcie powstaje opowieść o miejscowości w formie mapy. Analiza wielu takich szkiców pozwala na wyróżnienie różnych subiektywnych kategorii przestrzeni, co może mieć istotne znaczenie również dla planowanych strategii jej rozwoju.
Odręczne szkice przykładowych wsi
Celem wymienionych badań jest wyznaczenie kluczowych wyzwań w kształtowaniu przestrzeni i określenie strategicznych celów ochrony krajobrazu, zwłaszcza wsi o cennych walorach kulturowych. Obiektywizm technik analitycznych (badania "z góry") oraz społeczna ocena przestrzeni (badanie "z dołu") użyte razem są potencjalnie potężnym narzędziem w tworzeniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzeni. Połączenie obu wspomnianych metod pozwala na bardziej efektywne jej planowanie, a przez to daje możliwość tworzenia obszarów przyjaznych mieszkańcom.
Projekt pt.: "Reprezentacje przestrzenne osiedli wiejskich w Polsce" finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (2014-2019). Zespół badawczy: prof. UŁ, dr hab. Marcin Wójcik, dr Paulina Tobiasz-Lis, dr Karolina Dmochowska-Dudek, dr Pamela Jeziorska-Biel.
Tekst źródłowy: prof. UŁ, dr hab. Marcin Wójcik
Redakcja: Centrum Promocji UŁ