Wybory w czasie pandemii? – analiza politologów UŁ

Wybory przeprowadzone w okresie pandemii mogą być uznane za niedemokratyczne. W swej najnowszej analizie zwraca na to uwagę dr Maciej Onasz z Zespołu Badań Wyborczych UŁ.

 

Łańcuch demokratycznego wyboru

Żeby wybory miały w pełni demokratycznych charakter, niezbędne jest zachowanie ciągłości procedur, które politolodzy określają "łańcuchem demokratycznego wyboru". Na jego poszczególne ogniwa składają się:

1. Przedmiot wyboru - stanowisko lub urząd, którego dotyczą wybory

2. Zasięg wyboru - zgłaszanie kandydatów (poprzez np. listy poparcia)

3. Formowanie preferencji - kampania wyborcza

4. Agenci wyboru - zagwarantowanie prawa wyborczego dorosłym obywatelom RP

5. Wyrażanie preferencji - oddanie głosu

6. Agregacja preferencji - ustalenie wyników głosowania

7. Konsekwencje wyboru - objęcie stanowiska lub urzędu; ma charakter nieodwracalny

Przerwanie, z powodu trwającej pandemii, któregokolwiek z elementów łańcucha może osłabiać demokratyczność wyborów:

Ograniczony zostaje zasięg wyboru, ponieważ część kandydatów nie może złożyć list poparcia.

Nie odbywają się wiece wyborcze, a przekaz medialny skoncentrowany jest na pandemii, przez co możliwość formowania preferencji przez wyborców jest osłabiona.

Agenci wyboru nie mogą w pełni korzystać z czynnego prawa wyborczego albo z powodów obiektywnych (objęcie kwarantanną), albo psychologicznych (ochrona własnego zdrowia, ograniczanie udziału w zgromadzeniach). Zagwarantowanie wszystkim obywatelom możliwości udziału w wyborach wymaga stworzenia alternatywnych sposobów głosowania, np. głosowanie korespondencyjne lub przez pełnomocnika. Autor analizy jest krytyczny wobec opcji głosowania internetowego, która została wcześniej negatywnie zweryfikowana m.in. Estonii.

Agregacja preferencji wymaga powołania członków obwodowych komisji wyborczych, co oczywiście w dobie pandemii jest szczególnie utrudnione.

Tym samym przebieg i wyniki wyborów mogą być uznane za niedemokratyczne. Jak podsumowuje dr Onasz - Należy jednoznacznie stwierdzić, że przeprowadzanie wyborów w warunkach zagrożenia wynikającego z epidemii/pandemii obniża poziom demokratyczności procesu wyborczego i może prowadzić do utraty przez dany proces wyborczy demokratycznej treści.

Rekomendowane zmiany

Choć obecna sytuacja jest krytyczna, zachęca ona jednak do wprowadzenia istotnych zmian i poprawek w całym procesie wyborczym. Łódzki badacz wymienia kilka możliwych usprawnień:

· możliwość zgłaszania kandydatów przez klub poselskie lub parlamentarne,

· upowszechnienie dostępu do Internetu

· możliwość głosowania korespondencyjnego

· wzmocnienie roli i uprawnień obserwatorów (niezależnych, jaki i działających z ramienia ugrupowań politycznych)

Trzeba jednak pamiętać, że wprowadzenie tych usprawnień może wymagać czasu. Mają one działać bowiem nie tylko w okresie pandemii, ale również po jej ustąpieniu.

Pełny tekst analizy dostępny jest pod tym linkiem.


Uniwersytet Łódzki to jedna z największych polskich uczelni. Misją UŁ jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki, nauk społecznych, przyrodniczych, ścisłych, nawet medycznych. UŁ współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba uczących się tutaj studentów z zagranicy, a polscy studenci, dzięki programom wymiany, poznają Europę, Azję, wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.

Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/https://www.facebook.com/groups/dobranauka/

Tekst źródłowy: Zespół Badań Wyborczych UŁ

Redakcja: Centrum Promocji UŁ