Naukowcy będą starali się odpowiedzieć w projekcie na pytanie, jaką rolę odegrała szeroko rozumiana edukacja w procesie modernizacji społeczeństwa w Królestwie Polskim i na pozostałych ziemiach polskich w zaborze rosyjskim? Brany będzie pod uwagę okres rewolucji 1905 r., jak również lata porewolucyjne i czas I wojny światowej. Edukacja, oświata i wychowanie miały służyć zachowaniu tożsamości narodowej i budowaniu społeczeństwa nowoczesnego oraz kreowaniu postaw obywatelskich.
- Formułując program przebudowy relacji społecznych w latach 1905-1918 społecznicy, uczeni i publicyści propagowali nowe wizje i ideały, ale także ukazywali źródła napięć i konfliktów społecznych - mówi dr hab. prof. UŁ Aneta Bołdyrew, kierownik projektu.
- Będziemy analizować rozważania teoretyczne i działania praktyczne, które ukażą warunki tworzenia społecznego systemu opieki, wychowania i edukacji u progu niepodległości. Tym samym chcemy zrozumieć okoliczności budowania struktur odrodzonego państwa polskiego, a także określić kontynuacje lub ich brak - dodaje Bołdyrew.
Jak będą przebiegać badania?
Zostanie przeprowadzona szeroko zakrojona kwerenda archiwalna w Polsce, Litwie, Ukrainie i Rosji oraz kwerenda w obszarze czasopiśmiennictwa. Następnie zebranie, analiza i publikacja źródeł pozwolą na zbadanie społecznego modelu edukacji, popularyzacji nauki, oświaty szkolnej i pozaszkolnej oraz opieki i wychowania na ziemiach polskich zaboru rosyjskiego w latach 1905-1918. Model ten, traktowany jako jeden z fundamentów dziedzictwa niepodległościowego, był fundamentem rozwiązań wprowadzanych w odrodzonym państwie. Podjęte zostaną także badania biograficzne nad działaczami oświatowymi i społecznymi. Równolegle badane będą postawy społeczeństwa wobec młodzieży jako wyodrębnianej grupy.
Jest to bardzo ważne, ponieważ na początku XX w. widoczny był wzrost zainteresowania młodzieżą oraz rosnące znaczenie młodego pokolenia w życiu publicznym. Publikacje w tym zakresie dotyczyć będą formułowanych na początku XX w. na ziemiach polskich idei i koncepcji związanych z młodzieńczością, statusem, miejscem i funkcjami młodzieży w społeczeństwie w latach 1905-1918, form działań opiekuńczych, wychowawczych i edukacyjnych wobec młodzieży oraz inicjatyw samej młodzieży.
- Chcemy aby efektem projektu były publikacje edytorskie, bibliograficzne oraz słownikowe, przydatne w warsztacie badawczym specjalistów w zakresie nauk humanistycznych i społecznych oraz cykl artykułów, zamieszczanych na łamach periodyków naukowych. Publikacja tekstów źródłowych i bibliografii adnotowanej pozwoli na dostarczenie materiałów do przyszłych badań specjalistom z różnych dziedzin wiedzy - historii, pedagogiki, socjologii, antropologii kulturowej, psychologii etc. - wyjaśnia Aneta Bołdyrew.
Charakterystyczną cechą prac badawczych jest interdyscyplinarność i różnorodność metod - wykorzystanie m.in. narzędzi psychohistorii, mikrohistorii, humanistyki afirmatywnej. Wiąże się to z uczestnictwem w zespole specjalistów w zakresie historii, historii wychowania, kulturoznawstwa, filologii polskiej, dziennikarstwa, bibliotekoznawstwa i psychologii.
Do zespołu badawczego należy 12 osób z 6 uczelni, w tym 5 pracowników Katedry Historii Wychowania i Pedeutologii Uniwersytetu Łódzkiego (dr hab. prof. UŁ Aneta Bołdyrew, dr hab. prof. UŁ Grzegorz Michalski, dr hab. prof. UŁ Iwonna Michalska, mgr Małgorzata Krakowiak, mgr Karolina Firaza). Pozostali wykonawcy projektu reprezentują następujące uczelnie: Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Uniwersytet Wrocławski, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach.
Badania będą realizowane przez 5 lat.
Projekt "Edukacja, oświata i wychowanie w kształtowaniu polskiej nowoczesności i niepodległości w latach 1905-1918" jest kolejną interdyscyplinarną i przekrojową koncepcją humanistów z Uniwersytetu Łódzkiego, która znalazła uznanie w ocenie niezależnych ekspertów.
Materiał źródłowy: dr hab. prof. UŁ Aneta Bołdyrew
Redakcja: Centrum Promocji