DYSTANS NIEOGRANICZONY. EKSPERYMENTALNE RADIO ARTYSTYCZNE

grafika ze starym zdjęciem mężczyzny, na grafice znajduje się zdjęcie Nathana B. Stubblefielda (domena publiczna) oraz został wykorzystany fragment pracy video Darka Pietraszewskiego

Artystyczne audycje radia eksperymentalnego niezwykle skutecznie wymykają się podziałom, klasyfikacjom i strukturom. Są wyzwaniem zarówno dla słuchaczy, jak i radioznawców. Amerykański artysta i twórca programów radiowych Gregory Whitehead powiedział, że „w przestrzeni radiowej pytanie o to, co jest prawdziwe, uderza w ucho z taką samą wytrwałością jak nonsens, który pojawia się jako odpowiedź”.

W tym projekcie z takim samym uporem pytać będziemy, czym jest współczesne radio eksperymentalne? Czy mamy na nie wystarczającą przestrzeń w pejzażu form medialnych? Jak zbudowane jest eksperymentalne dzieło sztuki? Prawda i fikcja, dokument i fabuła to opozycje, które wzajemnie się dynamizują i współtworzą audialne przestrzenie. 

– wyjaśnia badaczka z Katedry Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UŁ dr Natalia Kowalska-Elkader. 

„Dystans nieograniczony” to eksperymentalne słuchowisko, które w kolażowej i poetyckiej formie opowiada o sobie samym i poszukuje odpowiedzi na pytanie czym właściwie jest? Czy nadal można mówić o tym, że jest radiowe, skoro zazwyczaj funkcjonuje w obiegu globalnej sieci licznych oddolnych community radio, a nie na falach klasycznego eteru? 

– stwierdza artystka Justyna Banaszczyk aka FOQL. 

WSPÓŁPRACA ARTYSTKI Z BADACZKĄ 

Art and science zestawia ze sztuką naukę, dając tym samym zupełnie nową perspektywę dla działań radia eksperymentalnego. Każdy eksperyment jest reprezentacją twórczego poszukiwania i pytaniem o kondycję sztuki radiowej. Niczym nieograniczone działania twórcze poszerzają granice sztuki radiowej, co samo w sobie jest jej nadrzędnym celem. Badanie sztuki jest zawsze wtórne w stosunku do samego dzieła sztuki. Tym razem zależność ta została odwrócona, to analiza à rebours. 

Opracowany przez artystkę i badaczkę projekt dźwiękowy bezpośrednio nawiązuje do tradycji eksperymentalnej radiofonii, a w szczególności polskiej eksperymentalnej radiofonii. Powstały z inicjatywy Uniwersytetu Łódzkiego projekt jest kolejnym przedsięwzięciem realizowane w obszarze art&science. 

abstrakcyjny kolorowy obrazObraz Dariusza Pietraszewskiego, z którym FOQL współpracuje artystycznie

Natalia Kowalska-Elkader to radioznawczyni, której badania koncentrują się na sztuce radiowej, a w szczególności na jej eksperymentalnej formie. Publikowała artykuły dotyczące feature i jej odmian gatunkowych, eksperymentu w ujęciu genologicznym, słuchowisk eksperymentalnych.  

Tekst dotyczący grantu naukowego realizowanego przez Natalię Kowalską-Elkader

Artykuł prezentujący publikację Natalii Kowalskiej-Elkader pt. Forma i treść. Polski i zagraniczny feature radiowy oraz jego odmiany gatunkowe

Justyna Banaszczyk aka FOQL działa w obrębie eksperymentalnej muzyki elektronicznej. Włącza do swojej twórczości elementy IDM-u i industrialu, jednocześnie wciąż otwierając się na eksperymenty rytmiczne i brzmieniowe.

Pracując nad „Dystansem nieograniczonym”, weszła w dialog z badaniami na temat form radia artystycznego, zarówno na poziomie konceptualnym jak i estetycznym. eksplorując formalne oraz ideowe problemy eksperymentalnej radiofonii, tak w ujęciu historycznym jak i zupełnie współczesnym. 

Z twórczością FOQL można się zapoznać tutaj: Soundsfoolish, SHAPE 2020, Radio Teatr 2022 (Radio Kapitał)

kobieta z krótkimi, kręconymi blond lokami w studiu nagraniowymFOQL w studiu nagraniowym Mediateki MEMO (fot. Maciej Andrzejewski) 

KILKA SŁÓW O SŁUCHOWISKU 

Pierwsza publiczna prezentacja słuchowiska odbędzie się 14 kwietnia o godz. 18.00 w patio Mediateki MeMo. Słuchowisko trwa 20 minut. 

Odnajduje w tej formie przestrzeń wolnej, niekonwencjonalnej ekspresji, która funkcjonuje w polu czystej wyobraźni poprzez swoją niematerialność. W słuchowisku usłyszeć można liczne cytaty zarówno teoretyków, ludzi radia, jak i samych dzieł radiowych, które splecione w całość stają się swego rodzaju manifestem współczesnego słuchowiska, jako przestrzeni swobodnej eksperymentacji poza klasycznymi gatunkami takimi jak radiowy teatr.  

– tłumaczy FOQL. 

Po premierze w sali muzycznej „dysonans” zostanie zaaranżowane stanowisko do odsłuchu „Dystansu nieograniczonego”, gdzie w kameralnej atmosferze będzie można wysłuchać go wielokrotnie. Ponadto słuchowisko na miesiąc zostanie umieszczone w zasobach Mediateki i można będzie wysłuchać go również w innych przestrzeniach MeMo dzięki aplikacji listen everywhere. Po zakończeniu projektu „Dystans nieograniczony” trafi do zasobów Uniwersytetu Łódzkiego i Radia Kapitał. 

DYSKUSJA NA TEMAT EKSPERYMENTU 

Po premierowym odsłuchu z udziałem publiczności zapraszamy na rozmowę, podczas której postaramy się opowiedzieć o tym, czego właściwie wysłuchaliśmy. Zastanowić się, czym jest eksperyment w radiu i kto go w ogóle potrzebuje? Czym jest sztuka radiowa i co w jej ramach właściwie można badać? 

 

BIOGRAMY ROZMÓWCÓW

czarnobiale zdjęcie młodej brunetki

Radioznawczyni, jej badania koncentrują się na sztuce radiowej, szczególnie interesuje się jej eksperymentalną formą. Publikowała artykuły dotyczące features i jego odmian gatunkowych, eksperymentu w ujęciu genologicznym, słuchowisk eksperymentalnych. Autorka dwóch książek „Forma i treść. Polski i zagraniczny reportaż radiowy oraz jego odmiany gatunkowe” (Łódź 2019) i „Historie eksperymentalne. Szkice o gatunkach radia artystycznego” (Łódź 2020). Wyniki swoich badań prezentowała na konferencjach w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Włoszech, Macedonii, Danii. W 2022 roku w ramach stażu naukowego współpracowała z Creative Research into Sound Arts Practice na University of the Arts w Londynie. 

 

nieostre i prześwietlone zdjęcie kobiety w krótkich włosach

Justyna Banaszczyk aka FOQL działa w obrębie eksperymentalnej muzyki elektronicznej. Włącza do swojej twórczości elementy IDM-u i industrialu, jednocześnie wciąż otwierając się na eksperymenty rytmiczne i brzmieniowe.

FOQL współtworzyla grupę̨ Oramics (2017–2019), która za cel obrała promowanie równości i działalność́ edukacyjną na scenie elektronicznej i klubowej. Jednym z największych sukcesów kolektywu było wydanie charytatywnej składanki „Total Solidarity”, która trafiła do mediów na całym świecie. Jest też współzałożycielką Radia Kapitał, współprowadzi wytwórnię̨ Pointless Geometry, która wydaje eksperymentalną muzykę̨ elektroniczną z Europy Środkowej i Wschodniej. Artystka SHAPE Platform 2020 – międzynarodowej instytucji promującej wybranych artystów z Europy.

Jej najnowszy album „Wehikuł” ukazał się w 2022 roku nakładem MAL Recordings / Boomkat i zdobył uznanie międzynarodowej prasy (The Wire Magazine, International Orange czy Resident Advisor). Został uznany za jeden z najlepszych albumów 2022 roku przez brytyjski DJ Mag.

To album o tożsamości i braku tożsamości. O mieście intensywnym i trudnym do zdefiniowania, trochę jak ta muzyka

mówi FOQL o najnowszym albumie w rozmowie dla Krytyki Politycznej.

Choć związana ze środowiskiem warszawskiej Eufemii, kompozytorka i producentka ledwie kilka lat temu wróciła bowiem do swojej małej ojczyzny i choć wspomniany album widzi bardziej w kategoriach nośnika własnych emocji niż otoczenia, to jedno z drugim splata się zwykle w sposób niemożliwy do jednoznacznego rozdzielenia

pisze Filip Kalinowski / radiomeister.

portret mężczyzny w średnim wieku

Kierownik Działu Sztuki Nowoczesnej w Muzeum Sztuki w Łodzi. Kurator projektów m.in.: „Long Gone Susan Philipsz", „Poszliśmy do Croatan” (z Robertem Rumasem), „Melancholia sprzeciwu” (z Agnieszką Pinderą), „Spojrzenia 2011”, „Dźwięki elektrycznego ciała. Eksperymenty w sztuce i muzyce w Europie Wschodniej 1957-1984” ( z Davidem Crowleyem), „Notatki z podziemia. Sztuka i muzyka alternatywna w Europie Wschodniej 1968-1994" (wraz z Davidem Crowleyem), „Muzeum rytmu" (z Natashą Ginwalą), „Through The Soundproof Curtain: The Polish Radio Experimental" (z Michałem Mendykiem) oraz „Praca, praca, praca (praca). Céline Condorelli i Wendelien van Oldenborgh" (z Joanną Sokołowską). Kurator pawilonu polskiego na 55 Biennale Sztuki w Wenecji. Zwycięzca (z Agnieszką Pinderą) konkursu im. Igora Zabla w 2011. Członek Grupy Budapeszt. Przygotowuje do druku książkę zatytułowaną „Twilight of the Magicians" (2023, Spector Books).

młoda dziewczyna o ciemnych włosach, ujęcie 3/4

Badaczka, doktorantka, absolwentka historii sztuki (Uniwersytet Łódzki), dziennikarstwa i komunikacji społecznej (UŁ) oraz Szkoły Aktorskiej SPOT w Krakowie. Zawodowo związana była z Polskim Radiem w Łodzi i Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi. Obecnie pracuje w Muzeum Sztuki w Łodzi.

fot. Julia Kostarska-Talaga

PARTNERZY PROJEKTU