Projekt, w który zaangażowana jest Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej WBiOŚ UŁ, pokazuje, że możliwa jest współpraca między nauką, praktyką rolniczą i samorządami. To nie tylko teoria. To narzędzia, które już działają i które mają ogromny potencjał zmiany.
Narzędzia przyszłości dla dzisiejszych problemów
Jednym z filarów LIFE RIVEREASE będą innowacyjne narzędzia cyfrowe – dwie aplikacje wspomagające zarządzanie wodą, glebą i przyrodą. RIVEREASE OPEN pozwoli w szybki sposób zaplanować, gdzie i jakie działania przyrodnicze warto wdrożyć, np. zadrzewienia, zbiorniki retencyjne czy strefy buforowe przy rzekach. RIVEREASE REAL TIME z kolei będzie wspierać decyzje operacyjne, dostarczając dane w czasie rzeczywistym: o poziomie wód, zagrożeniach erozyjnych czy wielkości przepływów wód w zlewni.
Te narzędzia mają być ogólnodostępne i bezkosztowe zarówno dla rolników, jak i samorządów czy doradców środowiskowych. To ogromna zmiana: do tej pory tego typu rozwiązania były albo bardzo drogie, albo niedostępne dla „zwykłych” użytkowników.
Natura nie jako przeszkoda, lecz partner
Projekt nie zatrzyma się jednak na technologiach informatycznych. Kluczowe będzie także wdrażanie rozwiązań opartych na przyrodzie (Nature-Based Solutions, NBS). To m.in. przywracanie naturalnych meandrów rzek, odtwarzanie podmokłych łąk, zadrzewienia wzdłuż pól i strumieni czy tworzenie małych zbiorników retencyjnych.
Co ważne, działania te nie będą przypadkowe. Każde z nich poprzedzone zostanie analizą lokalnych warunków – hydrologicznych, przyrodniczych i przestrzennych, a jej efekty będą monitorowane i analizowane. Nauka i praktyka działają tu ramię w ramię.
Polskie rzeki w centrum uwagi
W Polsce działania LIFE RIVEREASE skupiają się na dwóch zlewniach: rzeki Ner oraz Pisi. To obszary o dużym znaczeniu rolniczym i przyrodniczym, gdzie wpływ zmiany klimatu jest szczególnie odczuwalny. Susze, intensyfikacja upraw, erozja gleby i zanikanie naturalnych siedlisk – to wszystko wymaga nowych metod działania. Zlewnie w Niemczech i Danii stanowią z kolei „tereny testowe”, na których sprawdzane będą możliwości replikacji testowanych w projekcie innowacyjnych rozwiązań.
Korzyści dla ludzi i przyrody
Wdrożenie projektu przyniesie wymierne korzyści:
-
Środowiskowe - wdrożenia poprawią retencję wody w zlewni, zmniejszą erozję gleb, a do wód trafi mniej zanieczyszczeń.
-
Społeczne - rolnicy zyskają konkretne wsparcie, a lokalne społeczności będą żyć w zdrowszym, bardziej odpornym ekosystemie.
-
Instytucjonalne - samorządy i administracja zyskają narzędzia do podejmowania optymalnych decyzji.
Nie mniej istotna jest wartość naukowa projektu – monitoring, dane przestrzenne, wskaźniki efektywności działań środowiskowych. LIFE RIVEREASE to baza wiedzy, która może posłużyć kolejnym projektom badawczym i wdrożeniowym.
Przyszłość zrównoważona – teraz!
Jak mówi dr Agnieszka Bednarek, projekt ma ogromne znaczenie zarówno z perspektywy naukowej, jak i społecznej. – Wspieramy nie tylko przyrodę, ale i ludzi – rolników, mieszkańców, samorządowców. Angażujemy ich, pokazujemy, że mogą mieć realny wpływ na swoje otoczenie. A przy tym tworzymy rozwiązania, które będą służyć również innym regionom Europy.
W obliczu zmian klimatu i kryzysu wodnego, projekty takie jak LIFE RIVEREASE pokazują, że skuteczne działanie jest możliwe. Potrzebna jest tylko współpraca – nauki, praktyki
i lokalnych społeczności, a także odwaga, by sięgać po nowe rozwiązania, które łączą technologię z mądrością natury.
Materiał: dr Agnieszka Bednarek (Katedra UNESCO Ekohydrologii i Ekologii Stosowanej, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
Redakcja: Kacper Szczepaniak (Biuro Prasowe UŁ), (Mateusz Kowalski (Centrum Promocji, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska UŁ)
