Profesor Marek Okólski, z wykształcenia ekonomista, jest czynnym demografem od połowy lat sześćdziesiątych. Jako demograf przeszedł przez różne etapy zainteresowań badawczych. O ile w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych zajmował się polityką ludnościową oraz studiami nad logiką długookresowych przemian demograficznych, w tym z uwzględnieniem polskiej specyfiki, o tyle w latach osiemdziesiątych w coraz większym stopniu koncentrował się na uwarunkowaniach umieralności, zaś od 1990 r. jego głównym obszarem badań są migracje międzynarodowe i ich związki z rynkiem pracy. Ważnym elementem bogatych zainteresowań naukowych prof. Okólskiego były również studia nad rozwojem gospodarki światowej, których efektem stała się m.in. rozprawa habilitacyjna.
W drugiej połowie lat sześćdziesiątych brał udział na Uniwersytecie Łódzkim w seminarium doktorskim nestora polskiej demografii prof. Edwarda Rosseta, co zakończyło się obronioną w 1970 r. pracą doktorską zatytułowaną Ekonomiczno-społeczne determinanty polityki ludnościowej. W opinii prof. Rosseta, wyrażanej pod koniec życia, np. w wywiadach radiowych, Marek Okólski był – obok prof. Władysława Welfe – jego najzdolniejszym uczniem.
Przez większość życia naukowego prof. Okólski był związany z Uniwersytetem Warszawskim, gdzie kierował Katedrą Demografii oraz międzykatedralnym zespołem The Polish Policy Research Group. W 1993 r. założył Ośrodek Badań nad Migracjami (podstawową, międzywydziałową jednostkę UW), którym kierował przez blisko dwadzieścia pięć lat. Ośrodek stał się jedną z wyróżniających się placówek naukowych w Polsce (kategoria ministerialna A+) oraz wśród instytutów studiów migracyjnych w Europie.
Był cenionym ekspertem Komisji Europejskiej, Rady Europy, OECD, Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji, Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ, Międzynarodowej Organizacji Pracy oraz Banku Światowego. Był również – lub w części instytucji wciąż jest – wieloletnim członkiem Rządowej Komisji Ludnościowej, Komisji Statystycznej GUS oraz Społecznej Rady Planowania przy Przewodniczącym Centralnego Urzędu Planowania, a także komitetów PAN: Polska 2000 przy Prezydium PAN, Człowiek i Środowisko przy Prezydium PAN, Nauk Demograficznych oraz Badania Migracji Ludności i Polonii przy Prezydium PAN (przekształconego później w Komitet Badań nad Migracjami PAN). W Komitecie Badań nad Migracjami pełnił przez wiele lat funkcję przewodniczącego.
Członek Międzynarodowej Unii Badań Ludnościowych (IUSSP) i Europejskiego Stowarzyszenia Badań Ludnościowych (EAPS), Rady Naukowej Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji (IOM) oraz Zespołu Doradczego Eurasylum, Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, Towarzystwa Naukowej Organizacji i Kierowania, Towarzystwa Popierania i Krzewienia Nauki oraz Collegium Invisibile. Długoletni redaktor naczelny „Studiów Demograficznych” oraz „Oeconomica Polona”.
Wypromował czternastu doktorów, ponad trzydzieści razy był recenzentem w przewodach doktorskich i postępowaniach habilitacyjnych, przygotował czternaście opinii w postępowaniu o nadanie tytułu profesora.
Na jego pracach – takich jak Teoria przejścia demograficznego, Demografia zmiany społecznej, Demografia. Podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie czy Demografia. Współczesne zjawiska i teorie – wychowały się pokolenia polskich adeptów demografii, geografii ludności i socjologii rodziny.
Opracował: dr hab. Piotr Szukalski, prof. UŁ