Nobel z chemii 2025 – odkrycie, które otworzyło przestrzeń w materii

Tegoroczna Nagroda Nobla z chemii trafiła do Susumu Kitagawy, Richarda Robsona i Omara Yaghiego za opracowanie tzw. MOF, czyli „metal-organic frameworks” – niezwykle porowatych materiałów, które można porównać do molekularnych gąbek. Choć brzmi to abstrakcyjnie, ich wynalazek ma ogromny wpływ na nasze codzienne życie, a nawet przyszłość planety.

Opublikowano: 14 października 2025

MOFy to sieci zbudowane z atomów metali połączonych z organicznymi „łącznikami”, które tworzą w środku ogromną ilość pustych przestrzeni. Ich największym atutem jest to, że mają ogromną powierzchnię wewnętrzną – zaledwie gram takiego materiału może mieć powierzchnię porównywalną z całym boiskiem piłkarskim! Ta ogromna przestrzeń „ukryta” w środku czyni MOFy idealnymi magazynami dla różnych gazów. Dzięki nim można wychwytywać i przechowywać dwutlenek węgla (CO₂), ograniczając emisje do atmosfery, lub gromadzić wodór – potencjalne paliwo przyszłości. Ale na tym nie koniec: MOFy wykorzystywane są także w oczyszczaniu wody, katalizie chemicznej, czujnikach, a nawet w medycynie do kontrolowanego dostarczania leków.

Odkrycia tegorocznych noblistów zrewolucjonizowały myślenie o materii – pokazali oni, że można projektować przestrzeń na poziomie atomowym i dostosowywać jej właściwości do konkretnych zadań. To przykład nauki, która łączy piękno precyzyjnej chemii z praktycznym potencjałem rozwiązywania globalnych problemów.

Dzięki ich pracy być może już niedługo materiały o zaprojektowanej porowatości pomogą nam oddychać czystszym powietrzem, lepiej magazynować energię i mądrzej gospodarować zasobami planety.

Opracowała: dr inż. Paulina Bartos, Wydział Chemii, Uniwersytet Łódzki 

ul. Narutowicza 68, 90-136 Łódź
NIP: 724 000 32 43
KONTAKT​​​​​​​

Funduszepleu
Projekt Multiportalu UŁ współfinansowany z funduszy Unii Europejskiej w ramach konkursu NCBR