Obalanie teorii naukowych motorem nauki – wykład prof. Macieja Henneberga, dr h.c. UŁ

„Teoria naukowa jest jak słup wbity w ruchomy piasek, na którym buduje się całą konstrukcję, gdy słup zgnije albo się zawali pod naporem faktów, trzeba go zastąpić nowym” – Karl Popper. W 1934 roku. Popper zaproponował nowe kryterium naukowości, mianowicie falsyfikowalność. Falsyfikowalność teorii polega na tym, że jej struktura jest taka, że można zaproponować eksperyment, którego wynik jednoznacznie zaprzeczy słuszności teorii. Eksperyment ten nie musi być koniecznie technicznie wykonalny w danym momencie – ważne jest tylko, że dana teoria w ogóle dopuszcza możliwość obalenia siebie samej w wyniku jakiegoś, dającego się pomyśleć, eksperymentu. Aby sfalsyfikować teorię, zjawisko z nią niezgodne musi być powtarzalne, natomiast konieczne jest co najmniej jedno zdarzenie, które jest przez teorię wykluczane. Przyjrzyjmy się konkretnemu przykładowi.

Portret prof. Macieja Henneberga na tle średniowiecznej ryciny

Potęga nauki polega na tym, że każda hipoteza jest tak skonstruowana, że da się ją obalić. Jeśli jakiś pogląd jest sformułowany tak, że nie da się przedstawić argumentów przeciw to nie jest naukowy. Proces ten może być bardzo rozciągnięty w czasie. Niektóre teorie są z nami od setek lat, ale ludzka dociekliwość sprawia, że poddawane są próbom falsyfikowalności i wiele ze starych sposobów myślenia o świecie musi ugiąć się pod naporem nowych faktów. Tak stało się z teorią pochodzenia jednej z chorób przenoszonych drogą płciową, nazywaną syfilisem, kiłą, a w nomenklaturze medycznej zakażeniem Treponema pallidum, czyli bakterią krętka bladego. Do zakażenia może również dojść drogą przezłożyskową, co w tym przypadku, jak się później przekonamy, ma znaczenie. 

Spór o pochodzenie syfilisu

W literaturze medycznej do dziś a w podręcznikach, w szczególności, pisze się o tym, że syfilis został przywieziony przez Kolumba z Ameryki. A nie został. Myśmy zbierali na to dowody od lat 80

– mówi prof. Maciej Henneberg, jeden z najwybitniejszych na świecie antropologów biologicznych, doktor honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego.

Przyjęło się uważać, że syfilis był jedyną chorobą, którą „odkrywcy Nowego Świata”, czyli uczestnicy wypraw Krzysztofa Kolumba, przywieźli z Ameryki do Starego Świata, czyli Europy. Na takie myślenie wpłynęła seria epidemii tej choroby, które wręcz kształtowały losy ludzkości. Film na ten temat w 2021 roku. opublikował Dawid Myśliwiec, jeden z najbardziej znanych popularyzatorów nauki w Polsce.
Jednak i w tym materiale, chociaż z zaznaczeniem, że trwa w tej kwestii spór w świecie nauki, została przytoczona teza o sprowadzeniu syfilisu do „Starego Świata”, przez marynarzy przemierzających Atlantyk.

Obalenie hipotezy przez prof. Macieja Henneberga

Podczas wykładu „Evidence of Pre-Columbian treponemal infection in the Western half of the Old World”, na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, prof. Maciej Henneberg przedstawia szereg dowodów na to, że choroba powodowana bakterią krętka bladego była w Europie, Azji i Afryce na długo przed odkryciami Kolumba. Materiały dowodowe, niczym wysokiej klasy kryminolog, przedstawia metodycznie na podstawie własnych badań antropologicznych, w których poszukiwał szkieletów noszących cechy charakterystycznych deformacji, powstałych w wyniku przeniesienia w trakcie ciąży kiły przez matkę na swoje dziecko.

Zapraszamy na wykład prof. Macieja Henneberga, dr h.c. Uniwersytetu Łódzkiego.

 

Kiła jest całkowicie wyleczalna!

W ostatnich latach w Polsce liczba zachorowań na kiłę rośnie. Pamiętajmy, że jest to choroba całkowicie wyleczalna i jedna wizyta u lekarza może pomóc. 

Więcej na temat badań prof. Macieja Henneberga

Advancing the understanding of treponemal disease in the past and present (pdf)

Silent evidence of Pre-Columbian treponemal infection in the Western half of the Old World

 

Redakcja: Michał Gruda (Centrum Komunikacji i PR)

Misją Uniwersytetu Łódzkiego jest rzetelne prowadzenie badań naukowych oraz aktywne głoszenie prawdy z nich płynącej, tak by mądrze kształcić kolejne pokolenia, być użytecznym dla społeczeństwa oraz odważnie odpowiadać na wyzwania współczesnego świata. Doskonałość naukowa jest dla nas zawsze najlepszym kompasem. Nasze wartości to: odwaga, ciekawość, zaangażowanie, współpraca i szacunek.