Nagrodę przyznano w uznaniu dla opracowania kompleksowego modelu funkcjonowania i planowania tzw. błękitnej i zielonej infrastruktury (obejmującej zieleń i wodę w miastach, w tym m.in. tereny zieleni, zbiorniki wodne, zielone dachy, ogrody deszczowe), tak aby uwolnić jej pełen potencjał.
Zespół ENABLE opracował także nowe narzędzia analityczne służące do oceny efektów funkcjonowania błękitnej i zielonej infrastruktury. Jego badania przyczyniają się do zabezpieczenia różnorodności biologicznej w dynamicznych, zdominowanych przez człowieka systemach społeczno-ekologicznych w miastach i aglomeracjach.
Lepsze zrozumienie warunków, w których różne typy i elementy błękitnej oraz zielonej infrastruktury przynoszą wiele wzajemnie powiązanych korzyści, oraz sposobu, w jaki są one odbierane przez różne grupy beneficjentów, umożliwi zwiększenie skali dobrych przykładów i skuteczne wdrażanie projektów rozwiązań opartych na przyrodzie
mówi prof. Jakub Kronenberg z Zakładu Analiz Systemów Społeczno-Ekologicznych UŁ.
Naukowcy UŁ: błękitna i zielona infrastruktura odpowiedzią na zmiany klimatu
Błękitna i zielona infrastruktura (BZI) to system połączonych, wzajemnie powiązanych elementów zieleni i wody, świadomie planowany, aby zwiększyć korzyści, jakie oferuje nam przyroda. Najczęściej mówimy o błękitnej i zielonej infrastrukturze w miastach, natomiast w ramach projektu ENABLE analizowano ją w kontekście powiązań między miastem a jego podmiejskim otoczeniem.
Do infrastruktury można zaliczyć elementy, które pozwalają efektywnie zagospodarować wodę – np. deszczówkę. Wśród elementów BZI wymienić można m.in:
- zbiorniki i stawy retencyjne,
- niecki infiltracyjne,
- muldy i rowy,
- ogrody deszczowe.
W dobie zmian klimatycznych coraz częściej mamy do czynienia z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi, jak susze czy podtopienia i powodzie. Wpływa na to także zagęszczenie zabudowy i nadmierne uszczelnianie powierzchni przepuszczalnych oraz terenów biologicznie czynnych, przez co raz mamy niedobór, a raz nadmiar wody. Dlatego rozwój błękitnej i zielonej infrastruktury to przyszłość miast i miasteczek w adaptacji do zmian klimatu.
Jak błękitną i zieloną infrastrukturę badali naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego?
Zespół realizujący projekt ENABLE w Łodzi badał w szczególności bariery utrudniające dostępność oraz atrakcyjność błękitnej i zielonej infrastruktury. Badacze przeanalizowali również dostęp do terenów zieleni w Łodzi z perspektywy sprawiedliwości środowiskowej. Przyglądali się dostępności błękitnej i zielonej infrastruktury dla określonych, zmarginalizowanych grup społecznych – w szczególności osób w kryzysie bezdomności, dzieci i ludzi starszych, a także osób zależnych od świadczeń społecznych. Wzięto przy tym pod uwagę perspektywę wybranych zjawisk urbanistycznych, takich jak niekontrolowany rozwój miast.
Naukowcy z Uniwersytetu Łódzkiego wykorzystali swoją wiedzę z zakresu ekonometrii przestrzennej, aby zaproponować innowacyjne podejścia do badania sprawiedliwości środowiskowej. Uwzględnili dostęp całych grup społecznych do kulturowych i regulacyjnych usług ekosystemów (przywiązanie do miejsca oraz łagodzenie hałasu). Połączyli także sprawiedliwość środowiskową i wycenę rynkową środowiska (tzw. wycena hedoniczna).
Do chwili zakończenia projektu zespół projektu ENABLE z Łodzi opublikował 25 artykułów
w międzynarodowych czasopismach naukowych. Kolejne artykuły są przygotowywane, na ukończeniu jest też praca doktorska oparta na badaniach realizowanych w ramach ENABLE.
ENABLE – badania inter- i transdyscyplinarne
Projekt ENABLE, którego pełna nazwa brzmi: Enabling Green and Blue Infrastructure Potential in Complex Social-Ecological Regions („Wspieranie zielono-błękitnej infrastruktury w złożonych systemach społeczno-ekologicznych – opracowanie systemowego podejścia dla rozwiązywania skomplikowanych problemów środowiskowych”), realizowany był w latach 2016-2019 przez 11 instytucji naukowych.
Badania prowadzone w ramach projektu miały charakter inter-, a nawet transdyscyplinarny. Badania prowadzone na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym UŁ odnosiły się m.in. do zagadnień z zakresu ekonomii i finansów (nowa interpretacja pojęcia dóbr luksusowych w kontekście dóbr nierynkowych, nowatorskie badania z zakresu ekonometrii przestrzennej, w tym ich połączenie z analizą segregacji społecznej, a także badania dotyczące sprawiedliwości środowiskowej), a także geografii społeczno-ekonomicznej i gospodarki przestrzennej (planowanie błękitnej i zielonej infrastruktury w miastach, nieformalnych terenów zieleni, nowe propozycje analiz przestrzennych) oraz nauk biologicznych (opracowanie metodologicznych i systemowych rozwiązań dla planowania przestrzennego miasta przyszłości w oparciu o błękitną i zieloną infrastrukturę).
Łącznie w realizację projektu ENABLE zaangażowanych było 11 instytucji naukowych aktywnie działających na rzecz zrównoważonego rozwoju:
- Uniwersytet Łódzki,
- Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii PAN,
- Stockholm Resilience Centre, Szwecja (lider projektu),
- Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody, Belgia,
- Uniwersytet Humboldtów, Niemcy,
- Instytut Ekologiczny, Niemcy,
- ICLEI, Niemcy,
- Uniwersytet Autonomiczny w Barcelonie, Hiszpania,
- Norweski Instytut Badań Przyrody (NINA), Norwegia,
- Uniwersytet Erazma w Rotterdamie, Holandia,
- The New School, Stany Zjednoczone.
BiodivERsA jest programem, w ramach którego finansowane są badania podstawowe dotyczące szeroko rozumianego zrównoważonego rozwoju, z naciskiem na bioróżnorodność i usługi ekosystemów. Uczestniczą w nim narodowe jednostki finansujące badania podstawowe, w tym NCN, które dofinansowują wybrane projekty. Dodatkowe finansowanie pochodzi z programu H2020. Program BiodivERsA kładzie nacisk na promowanie współpracy międzynarodowej na rzecz najwyższej jakości badań w tym obszarze.
Więcej o aktywności prof. Jakuba Kronenberga w odniesieniu do problematyki zieleni miejskiej:
- Zieleń miejska w czasach Covid-19 - opinie Polaków
- Co można robić w łódzkich w parkach? – mapa od naukowców UŁ
- Wycinka Lex Szyszko w Łodzi – dane UŁ szokują!
Zapraszamy do sprawdzania informacji znajdujących się w Bazie wiedzy pracownika, w tym aktualności o naborach w konkursach na granty, jak również przewodnika dotyczącego realizacji i zarządzania projektami.
Materiał źródłowy: prof. Jakub Kronenberg, NCN, biodiversa.org; redakcja: Honorata Ogieniewska, Centrum Promocji UŁ