Instytut Studiów Wschodnioeuropejskich powstał na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego 1 listopada 2025 r. w efekcie restrukturyzacji Instytutu Rusycystyki, działającego w ramach organizacyjnych wspomnianej uczelni od 1945 r. W jego skład wchodzą: Zakład Literatury, Kultury i Komunikacji oraz Zakład Przekładu i Lingwistyki. W Instytucie działają dwa studenckie koła naukowe: Kulturologiczne Koło Naukowe oraz Lingwistyczne Koło Naukowe.

Badania pracowników Zakładu Literatury, Kultury i Komunikacji oscylują wokół zagadnień teorii literatury, historii kultur i literatur wschodniosłowiańskich od średniowiecza po XXI w. (cerkiewnosłowiańskiej, nowogrodzkiej, ukraińskiej, rosyjskiej i białoruskiej), kultury literackiej, kultury w ujęciu semiotycznym i ewolucji systemów kulturowych w Europie Wschodniej. W jednostce tej prowadzone są też studia związane z nauczaniem języków wschodniosłowiańskich oraz opracowywane podręczniki i inne materiały dydaktyczne. Zakład Przekładu i Lingwistyki prowadzi badania w zakresie semantyki i stylistyki tekstu, lingwistyki kontrastywnej, komunikacji międzykulturowej, komunikacji nowomedialnej, językoznawstwa kognitywnego, frazeologii i frazematyki, językoznawstwa kulturowego, a także przekładu literackiego i kulturowego.

Pracownicy Instytutu Studiów Wschodnioeuropejskich UŁ realizują projekty naukowo-badawcze finansowane ze środków m.in. Narodowego Centrum Nauki oraz Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jak też wchodzą w skład międzynarodowych i interdyscyplinarnych zespołów projektowych, np. projekt NCN OPUS 24, Hamartolos odnaleziony. Bizantyńska kronika Jerzego Mnicha z IX w. w świetle niepublikowanych dotąd rękopisów greckich i cerkiewnosłowiańskich, kierowany przez dr hab. Zofię A. Brzozowską, prof. UŁ (2023–2027); projekt NCN MINIATURA 7, Funkcjonowanie alfabetu łacińskiego w Kazachstanie, kierowany przez dr. Ivana Smirnova (2023–2024); projekt NPRH, Kultura literacka Łodzi do 1939 roku, współrealizowany przez prof. dr hab. Annę Wardę (2015–2023); projekt NPRH, W cieniu Rzeczpospolitej czy rosyjskiego mitu imperialnego? Synopsis kijowski – zabytek języka ukraińskiego i historiografii Europy Wschodniej z XVII w. Edycja, polski przekład i opracowanie naukowe, współrealizowany przez dr hab. Zofię A. Brzozowską, prof. UŁ (2023–2027); projekt NPRH, Życie codzienne przemysłowego miasta w świetle felietonów prasy łódzkiej z lat 1863–1918, współrealizowany przez prof. dr hab. Annę Wardę (2024–2029).

Pracownicy Instytutu Studiów Wschodnioeuropejskich UŁ publikują monografie jednoautorskie, podręczniki, słowniki, artykuły w zagranicznych i polskich czasopismach naukowych i monografiach wieloautorskich, organizują i uczestniczą w konferencjach naukowych o zasięgu międzynarodowym, współpracują z badaczami z wielu ośrodków naukowych w Polsce i za granicą, m.in. w Giessen, Ratyzbonie, Melbourne, Ottawie, Tbilisi, Bukareszcie, Rydze, Dyneburgu, Stambule, Aydın, Ostrawie. Kontakty z instytucjami rosyjskimi zostały zerwane po rozpoczęciu wojny Rosji z Ukrainą.

W Instytucie Studiów Wschodnioeuropejskich UŁ redagowane jest czasopismo naukowe „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica” (aktualna punktacja MNiSW: 40). Zostało ono włączone do kilku międzynarodowych baz indeksacyjnych, m.in. DOAJ, Central and Eastern European Online Library (CEEOL). W skład redakcji i międzynarodowej rady naukowej periodyku wchodzą m.in. badacze z Uniwersytetu w Ottawie (Kanada), Charkowskiego Uniwersytetu Narodowego im. W. N. Karazina (Ukraina), Uniwersytetu im. Justusa-Liebiga w Giessen (Niemcy), Katolickiego Uniwersytetu Pétera Pázmánya w Budapeszcie (Węgry), Appalachian State University, Boone (Stany Zjednoczone), Szumenskiego Uniwersytetu im. Konstantyna Presławskiego (Bułgaria), Uniwersytetu Konstantyna Filozofa w Nitrze (Słowacja), Uniwersytetu Helsińskiego (Finlandia), Ukraińskiego Wyższego Instytutu Pedagogicznego im. Mychajła Drahomanowa w Kijowie (Ukraina), Uniwersytetu Rzymskiego „La Sapienza” (Włochy), Uniwersytetu Wielkotyrnowskiego im. św.św. Cyryla i Metodego (Bułgaria), Wolnego Uniwersytetu w Tibilisi (Gruzja), Instytutu Historii Religii Rumuńskiej Akademii Nauk w Bukareszcie, Uniwersytetu Federalnego w Rio Grande do Norte (Brazylia), Uniwersytetu Łotewskiego w Rydze (Łotwa), Kazachskiego Narodowego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Abaja w Ałmaty (Kazachstan).

Oferta dydaktyczna Instytutu na studiach pierwszego stopnia obejmuje specjalności: 1) język rosyjski z językiem angielskim, 2) język rosyjski w biznesie i turystyce, 3) język rosyjski z językiem ukraińskim. Na studiach drugiego stopnia realizowana jest ścieżka kształcenia: Przekładoznawstwo i języki specjalistyczne.