Ze względu na potrzebę szybkiego wspólnego działania naukowców na rzecz zrozumienia mechanizmu działania koronawirusa SARS-CoV-2, a także udoskonalenia testów diagnostycznych, znalezienia leków i łagodzenia skutków pandemii, NCN uruchomiło szybką ścieżkę dostępu do funduszy na badania nad COVID-19.
Pandemia może być inspirującym źródłem pomysłów na badania naukowe także w naukach społecznych. Prof. Danuta Stawasz i dr Dorota Sikora-Fernandez są autorkami wniosku badawczego pt. "Kapitał społeczny w miastach wobec pandemii COVID-19". Celem konkursu jest poszerzenie wiedzy na temat zrozumienia mechanizmu działania koronawirusa SARS-CoV-2, sposobów diagnozy choroby, leczenia, zapobiegania oraz psychologicznych i społecznych skutków pandemii. Kapitał społeczny, który jest definiowany jako zespół formalnych i nieformalnych relacji zachodzących między członkami społeczności lokalnych i odnosi się do takich cech społeczeństwa jak zaufanie, powszechnie uznawane normy, solidarność czy współpraca, może ułatwiać koordynację działań związanych z walką z różnego rodzaju kryzysami.
Pandemia COVID-19 jest zagrożeniem w wymiarze globalnym, związanym z przetrwaniem gatunku ludzkiego, którą można określić jako naruszenie względnej równowagi w funkcjonowaniu społeczeństw i gospodarek wszystkich krajów świata. Niestety w okresach kryzysowych często widoczne jest duże rozwarstwienie społeczeństwa w zakresie wyznawanych norm i wartości, co może przyczynić się do zwiększenia antagonizmów społecznych i obniżenia poziomu zaufania między różnymi grupami społecznymi.
- W naszej propozycji badań przyjęłyśmy założenie, że w czasie zagrożenia epidemiologicznego, ujawniają się i utrwalają interesy różnych grup społecznych, przede wszystkim na linii rząd - społeczeństwo, co nie sprzyja współpracy na rzecz walki z pandemią COVID-19 - mówi prof. Danuta Stawasz z Katedry Zarządzania Miastem i Regionem Uniwersytetu Łódzkiego.
- Wydaje się, że w naszym społeczeństwie brakuje długotrwałych więzi pomiędzy grupami społecznymi, a to wpływa na niski poziom sprawności zarządzania w zakresie walki z pandemią - dodaje.
Podobne spostrzeżenia ma dr Dorota Sikora-Fernandez z Katedry Zarządzania Miastem i Regionem. Wyraża obawy, że inicjatywy oddolne, które ujawniły się w czasie pandemii mają charakter krótkotrwały i nie przyczynią się do budowania kultury współpracy wśród społeczności lokalnych w długim okresie.
- W ujęciu teoretycznym można rozpatrywać dwie sytuacje - pierwszą, że sam kryzys wyzwoli energię w społeczeństwie, co przełoży się na wzrost poziomu kapitału społecznego i pozwoli w stosunkowo krótkim czasie powrócić do stanu równowagi, albo drugą, w której poziom kapitału społecznego w wyniku kryzysu będzie niższy niż przed kryzysem, co spowoduje napięcia społeczne, niezadowolenie i jeszcze większe podziały społeczne. Chcemy poznać skalę i kierunki tych relacji społecznych - podkreśla.
Proces kształtowania się kapitału społecznego ma wymiar historyczno-kulturowy. W różnych krajach i społecznościach odmienne czynniki zadecydowały o sile powiazań, spójności i współpracy między mieszkańcami, podmiotami i instytucjami. Jest on rozumiany jako sieć kontaktów, znajomości, powiązań, przynależności do organizacji i stowarzyszeń, stwarza jednostce lepsze możliwości uzyskiwania innych społecznie cenionych zasobów - bogactwa, władzy, prestiżu, wiedzy, informacji, ale w sytuacjach kryzysowych także bezpieczeństwa w wymiarze zdrowotnym czy egzystencjalnym.
Z kolei głównym celem projektu dr hab. Magdaleny Druszczyńskiej, prof. UŁ z Katedry Immunologii i Biologii Infekcyjnej UŁ (Odpowiedź immunologiczna i transkryptomiczna na peptydy SARS-CoV-2 i atenuowane prątki BCG Mycobacterium bovis u zdrowych i cierpiących na zapalenie płuc dzieci, immunizowanych szczepionką BCG w okresie niemowlęcym) jest scharakteryzowanie odpowiedzi immunologicznej, na poziomie białek i RNA, dzieci szczepionych BCG na zakażenie SARS-CoV-2. Szczepionka BCG (Bacillus Calmette-Guerin), stanowiąca element powszechnych programów szczepień, podawana milionom dzieci wkrótce po urodzeniu, jest stosowana w wielu krajach świata w celu zapobiegania gruźliczemu zapaleniu opon mózgowych i uogólnionej postaci gruźlicy zwanej prosówką.
- Co ciekawe, BCG indukuje nie tylko pamięć immunologiczną przeciwko prątkom, ale także pobudza układ odpornościowy prowadząc do niespecyficznej ochrony przed innymi patogenami lub łagodniejszego przebiegu wywoływanej infekcji. Powstaje pytanie, czy szczepionka BCG może przeprogramować komórki układu odpornościowego osób zakażonych SARS-CoV-2, aby lepiej koordynować zapalną odpowiedź immunologiczną wywołaną przez wirusa i zmniejszyć nasilenie objawów COVID-19 - tłumaczy dr hab. M. Druszczyńska.
Analiza różnic i korelacji międzygrupowych przeprowadzona na poziomie komórkowym i molekularnym umożliwi pełniejszy opis mechanizmów, które sprawiają, że układ odpornościowy pobudzony szczepieniem BCG jest zdolny do ochrony antywirusowej. Badanie dostarczy też nowych faktów naukowych, które mogą być przydatne w opracowywaniu celowanych immunoterapii przeciwko infekcji SARS-CoV-2, a także w projektowaniu nowych testów diagnostycznych.
W ramach konkursu NCN finansowane będą przede wszystkim badania podstawowe związane z patofizjologią choroby, w tym takie, które mogą przyczynić się do podjęcia prac nad przyszłymi strategiami terapeutycznymi lub metodami diagnostycznymi COVID-19; badania nad mechanizmami zakażania, w tym sposobami ochrony pracowników służby zdrowia, oraz badania nad psychologicznymi i społecznymi skutkami pandemii i sposobami ich ograniczania (w tym polityką zdrowotną i organizacją opieki medycznej, etyką badań i opieki nad chorymi, społecznymi zachowaniami w pandemii).
Uniwersytet Łódzki to jedna z największych polskich uczelni. Misją UŁ jest kształcenie wysokiej klasy naukowców i specjalistów w wielu dziedzinach humanistyki, nauk społecznych, przyrodniczych, ścisłych, nawet medycznych. UŁ współpracuje z biznesem, zarówno na poziomie kadrowym, zapewniając wykwalifikowanych pracowników, jak i naukowym, oferując swoje know-how przedsiębiorstwom z różnych gałęzi gospodarki. Uniwersytet Łódzki jest uczelnią otwartą na świat - wciąż rośnie liczba uczących się tutaj studentów z zagranicy, a polscy studenci, dzięki programom wymiany, poznają Europę, Azję, wyjeżdżają za Ocean. Uniwersytet jest częścią Łodzi, działa wspólnie z łodzianami i dla łodzian, angażując się w wiele projektów społeczno-kulturalnych.
Zobacz nasze projekty naukowe na https://www.facebook.com/groups/dobranauka/https://www.facebook.com/groups/dobranauka/
Materiał źródłowy: NCN; prof. Danuta Stawasz i dr Dorota Sikora-Fernandez z Katedry Zarządzania Miastem i Regionem UŁ; dr hab. Magdalena Druszczyńska, prof. UŁ z Katedry Immunologii i Biologii Infekcyjnej UŁ
Redakcja: Centrum Promocji UŁ