Profesor Antal Visegrady urodził się w 1950 r. w Pecs na Węgrzech. Na Wydziale Prawa tego szacownego Uniwersytetu, którego powstanie datuje się na rok 1367, odebrał wykształcenie prawnicze w zakresie regularnych studiów, które ukończył w 1973 r. oraz uzyskał stopień doktora iuris (LLD.), a następnie obejmował kolejne stanowiska, zostając w 1985 r. powołanym na stanowisko Associate Professor, zaś w 1995 r. na stanowisko Professor of Law. Od tego też roku kieruje Zakładem Filozofii Prawa i Państwa. Wykłada filozofię prawa i państwa, doktryny prawne, prawo porównawcze i kultury prawne oraz teoretyczne problemy Unii Europejskiej.
Współpraca międzynarodowa znajduje się w centrum aktywności naukowej prof. Visegrady’ego, począwszy od pobytu jako Visiting Professor na Nebraska State University of Lincoln w 1990 r., poprzez wielokrotne pobyty dydaktyczne i badawcze w USA, Australii, Brazylii, Tajlandii, Japonii oraz w państwach europejskich – Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji, Holandii, Belgii, Szwecji, Danii, Austrii czy Włoszech – aż po aktualne w tym zakresie działania, o których, zwłaszcza w kontekście związków z Polską, będzie jeszcze mowa później.
Profesor Antal Visegrady jest członkiem wielu organizacji i stowarzyszeń naukowych, m.in. Węgierskiej Akademii Nauk (committee-member), Międzynarodowej Akademii Języka Prawnego czy Międzynarodowego Stowarzyszenia Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej. Jest Przewodniczącym Sekcji Filozoficznoprawnej Węgierskiego Stowarzyszenia Prawa i Nauk Politycznych, członkiem Komitetu Redakcyjnego czasopisma „Jura” oraz ekspertem European Science Foundation.
Wspomniana wyżej działalność świadczy nie tylko o dużej aktywności organizacyjno-naukowej Profesora, lecz także o Jego pozycji w świecie nauk prawnych, co wiąże się z wyborem na stanowiska kierownicze w przywołanych organizacjach i stowarzyszeniach.
Macierzysty wydział prof. Visegrady’ego powierzał Mu odpowiedzialne funkcje w samorządzie naukowym, w tym dwukrotnie stanowisko prodziekana do spraw międzynarodowych, od 2013 r. łącząc ten zakres obowiązków z kierowaniem studiami podyplomowymi. W roku 2014 Profesor otrzymał tzw. Złotą Katedrę, a w roku bieżącym państwową Nagrodę Węgierskiego Szkolnictwa Wyższego.
Życiorys naukowy
Należy również dostrzec fakt docenienia działań prof. Visegrady’ego przez władze państwowe (Krzyż Oficerski Orderu Republiki Węgierskiej nadany przez Prezydenta Republiki w 2007 r. czy medal za wybitne osiągnięcia dydaktyczne nadany przez Ministra Edukacji w 1984 r.) oraz uniwersyteckie (za najbardziej znaczącą publikację w roku 1997).
Bibliografia prac Profesora, obejmująca 12 oryginalnych monografii książkowych, 15 podręczników oraz około 200 artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych, budzi szacunek i uznanie. Jeśli informację tę uzupełni się o fakt opublikowania ponad 40 opracowań w ośmiu językach obcych, uznaniu temu towarzyszy świadomość obecności twórczości prof. Visegrady’ego w międzynarodowym obrocie intelektualnym. Prace Profesora – poddane szerokiemu odbiorowi międzynarodowemu – stawiają Go w szeregu najwybitniejszych teoretyków i filozofów prawa w Europie.
Jest to szczególnie istotne dla oceny dorobku i pozycji prof. Visegrady’ego, ponieważ tym samym podkreśla się wartość dokonań polskiej teorii i filozofii prawa, z którą Profesor był i jest szczególnie mocno związany intelektualnie oraz emocjonalnie. W tym kontekście nie może budzić żadnych wątpliwości, iż to właśnie Uniwersytet Łódzki na wniosek Rady Wydziału Prawa i Administracji honoruje prof. Visegrady’ego. Jeśli bowiem mówi się o Jego związkach z polską teorią i filozofią prawa, to są to związki przede wszystkim z prof. Jerzym Wróblewskim oraz jego dokonaniami naukowymi.
Profesor Visegrady wyraźnie podkreśla, iż w istocie traktuje siebie jako ucznia prof. Wróblewskiego, że poznawał nowoczesną teorię prawa poprzez jego prace, że jego koncepcje stanowiły niejednokrotnie bezpośrednie podstawy twierdzeń budowanych przez prof. Visegrady’ego. Owa wyjątkowa relacja nie tylko zasługuje na atencję z punktu widzenia oceny dorobku prof. Visegrady’ego oraz nadania odpowiedniego znaczenia relacjom pomiędzy węgierską i polską nauką prawa, lecz także pośrednio świadczy o wartości prac prof. Visegrady’ego, stanowiących nadzwyczaj ważny i – można rzec – podstawowy punkt odniesienia dla tych relacji.
W tym kontekście wszystko to, co powie się o pozycji prof. Visegrady’ego w międzynarodowym wymiarze teorii i filozofii prawa, należy widzieć przez swoistą „promocję” dokonań prof. Jerzego Wróblewskiego oraz pozycji jego Alma Mater, a także uczniów tego wielkiego uczonego, których koncepcje znajdują wyraźny punkt odniesienia w pracach prof. Visegrady’ego. Współpraca z Uniwersytetem Łódzkim została dodatkowo wzmocniona, a nawet „sformalizowana” poprzez uczestnictwo prof. Visegrady’ego w pracach działającego przy Uniwersytecie Łódzkim Centrum Teorii i Filozofii Praw Człowieka, gdzie prof. Visegrady jest członkiem Rady Naukowej.
Oznaki inspiracji teoretycznoprawnymi koncepcjami prof. Wróblewskiego są widoczne zwłaszcza w tych elementach własnych koncepcji teoretycznoprawnych prof. Visegrady’ego, które dotyczą typów stosowania prawa oraz właściwości tego procesu decyzyjnego, zwłaszcza w ramach sądowego stosowania prawa, wykładni prawa, problematyki obowiązywania normy prawnej, skuteczności prawa, cech języka prawnego oraz teoretycznych podstaw racjonalnego tworzenia prawa – a to tylko najważniejsze składniki. Bez przesady można powiedzieć, że cała twórczość naukowa prof. Visegrady’ego jest przesiąknięta koncepcjami prof. Wróblewskiego, ponadto odwołując się do prac innych polskich teoretyków i socjologów prawa (K. Opałka, M. Boruckiej-Arctowej, A. Podgóreckiego), w tym również należących już do kolejnego pokolenia przedstawicieli polskiej teorii i filozofii prawa, a także dokonań naukowych przedstawicieli nauk szczegółowych (A. Stelmachowskiego, E. Łętowskiej).
Niezależnie od istotnych związków twórczości naukowej prof. Visegrady’ego z polską teorią prawa, należy podkreślić ogólne znaczenie Jego prac – zarówno książkowych, jak i artykułowych. Zwraca uwagę zwłaszcza rozległość zainteresowań naukowych Profesora. W Jego dorobku naukowym znajdują się bowiem prace dotyczące historii węgierskiej myśli prawnej i politycznej, a także skandynawskiego realizmu prawnego (praca z tego zakresu wydana w języku angielskim w 2003 r.) oraz postmodernistycznych, współczesnych nurtów filozofii prawa. W intelektualnym dorobku prof. Visegrady’ego znajdują się też opracowania dotyczące klasycznych problemów teorii i filozofii prawa: obowiązywania prawa, systemu prawa (m.in. cech regulacji materialnoprawnych i procesowych), legislacji i legisprudencji, praworządności itp. Profesor jest autorem podręczników z zakresu teorii i filozofii prawa i państwa oraz wstępu do nauk prawnych.
Szczególne miejsce należy przypisać opracowaniom mającym za przedmiot transformację ustrojową w Europie Środkowej i Wschodniej – także tym, które zostały wydane w językach obcych (np. Eastern European Government and Politics, Nebraska 1990; Winds of Change, Williamsburg 1993), co umożliwia szerszy odbiór oraz kształtowanie się racjonalnego rozumienia tych przemian w innych częściach świata.
Istotnym przedmiotem dociekań naukowych Profesora jest problem skuteczności prawa, widziany w kontekście zainteresowań socjologicznoprawnych, czego wyrazem jest kilkanaście artykułów oraz książka z 1997 r. o skuteczności prawa.
Profesor Visegrady poświęca szereg opracowań węgierskiemu systemowi sądowemu i praktyce sądowej, konsekwentnie prezentując stanowisko, którego treścią jest dostrzeganie prawotwórczej roli orzecznictwa sądowego oraz możliwości teoretycznoprawnego uzasadnienia takiej kwalifikacji aktywności sądownictwa (tezę tę autor poruszył już w rozprawie doktorskiej z 1984 r. i konsekwentnie rozwijał ją w innych publikacjach). Zwracają w tym zakresie uwagę opracowania dotyczące m.in. modelu stosowania prawa, roli norm moralnych w tym procesie, etyki sędziowskiej czy reguł rzetelnego procesu sądowego, wydane nie tylko w języku węgierskim, lecz także w językach angielskim i niemieckim, przez co Profesor włączył się w międzynarodową dyskusję na ten temat.
Profesor Antal Visegrady prezentuje postawę badawczą charakteryzującą się przenikliwością i erudycją, a jednocześnie nowoczesnym podejściem metodologicznym – jakże potrzebnym i, w mojej ocenie, zasługującym na podkreślenie, akceptację oraz promowanie.
Opracował: prof. dr hab. Zbigniew Rau