Profesor dr hab. Stanisław Płaza urodził się 10 listopada 1939 r. w Wysiadłowie w powiecie sandomierskim. Świadectwo dojrzałości otrzymał w 1956 r. w jednej z najstarszych szkół średnich w Polsce – Collegium Gostomianum w Sandomierzu, kończąc tym naukę w I Liceum Ogólnokształcącym. Od tego czasu Jego życie naukowe, zawodowe i prywatne w większości jest związane ze środowiskiem łódzkim. Podjął studia inżynierskie na Wydziale Chemicznym Politechniki Łódzkiej, które zakończył 8 listopada 1962 r. obroną pracy magisterskiej pt. Kierunkowe próby oceny stopnia impregnacji drewna i uzyskaniem tytułu magistra inżyniera w specjalności technologia celulozy i papieru. Bezpośrednio po studiach pracował w zakładach produkcyjnych związanych z produkcją chemiczną. W roku 1962 podjął pracę jako technolog w Zakładzie Przemysłu Barwników „Boruta” w Zgierzu, a w roku 1964 objął stanowisko kierownika prac antykorozyjnych na budowie instalacji reformingu w Orlenie w Płocku. W latach 1964–1966 pracował jako starszy asystent w Centralnym Laboratorium Przemysłu Bawełnianego w Łodzi, gdzie zajmował się technologią środków smarowych.
Dnia 1 października 1966 roku został zatrudniony na stanowisku starszego asystenta w Katedrze Technologii Chemicznej i Ochrony Środowiska na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Łódzkiego. Pracując w tej jednostce, piął się po szczeblach kariery naukowej. W dniu 12 maja 1972 r. obronił pracę doktorską pt. Badania w zakresie analizy zastosowania ksantogenianów i ksanthydrazynów. Po obronie pracy doktorskiej zmienił tematykę badań naukowych z analizy chemicznej na bliższą technologii chemicznej, co było zgodne z nazwą Katedry. Do końca pracy zawodowej poświęcił się badaniom tarcia i zużycia materiałów, technologii środków smarowych i dodatków uszlachetniających środki smarowe, trybochemią procesów zachodzących w styku tarciowym oraz technologią związaną z przemysłem naftowym. Efektem tych badań była obroniona w lipcu 1987 r. na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii UŁ rozprawa habilitacyjna pt. Analiza chemiczna w badaniach mechanizmów działania wybranych organicznych związków siarki w warunkach tarcia granicznego. W 1998 r. otrzymał tytuł profesora zwyczajnego.
Wiedzę z zakresu technologii ropy naftowej i petrochemicznej pogłębiał, pracując na stanowisku kierownika Zakładu Technologii Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego na Wydziale Chemii Politechniki Krakowskiej (1995–1998). W latach 1998–2002 pracował w Politechnice Warszawskiej (filia w Płocku), gdzie prowadził wykłady z zakresu tribologii, petrochemii i procesów rafineryjnych ropy naftowej. Praca w Płocku pozwoliła prof. Płazie na nawiązanie kontaktów naukowych z pracownikami PKN Orlen oraz poszerzenie wiedzy z technologii procesów rafineryjnych i petrochemicznych. Przez dwie kadencje, do roku 2010, pełnił funkcję przewodniczącego Rady Naukowej w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Przemysłu Rafineryjnego w Płocku. Zainteresowania naukowe Profesora dotyczyły przede wszystkim tribologii (interdyscyplinarnej dziedziny wiedzy o tarciu, zużyciu materiałów, smarowaniu), tribochemii oraz nanotribologii, nauki o procesach chemicznych i zjawiskach tarcia na poziomie cząsteczek i atomów.
W ramach swojej działalności naukowej prof. Płaza był promotorem trzynastu prac doktorskich oraz opiekunem kilkudziesięciu prac magisterskich. Wyniki pracy naukowej z dziedziny tribologii opublikował w dwóch książkach – Fizykochemia procesów tribologicznych oraz Wstęp do tribologii i tribochemia, a także w kilkudziesięciu artykułach o zasięgu międzynarodowym. W uznaniu dorobku naukowego prof. Płaza został powołany do zespołu redakcyjnego jednego z najwyżej notowanych, międzynarodowych czasopism tribologicznych – „Tribology Letters”, którego nadal jest członkiem. Poza dorobkiem naukowym niezwykle ważną działalnością Profesora była praca o charakterze praktycznym – stał się współautorem aż siedemnastu zgłoszeń patentowych.
Profesor Płaza był kierownikiem Katedry Technologii Chemicznej i Ochrony Środowiska UŁ (1996–2010). W trakcie sprawowania tej funkcji z sukcesem aplikował o projekty o charakterze badawczym finansowane w większości z krajowych źródeł zewnętrznych, ale również przez National Science Foundation w Stanach Zjednoczonych. Poza grantami badawczymi wykazywał się dużym zaangażowaniem w pozyskiwaniu środków na nowoczesny sprzęt naukowo-badawczy, taki jak spektrofotometr FT-IR i mikroskop sił atomowych (AFM), co na ówczesne czasy stanowiło unikatową aparaturę.
Spełniał się też jako organizator i popularyzator nauki. Wziął udział w kilkudziesięciu międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych, wygłaszał szereg referatów plenarnych, przedstawiał komunikaty, uczestniczył w pracach komitetów programowych, a niektóre z nich współorganizował. Katedra Technologii Chemicznej i Ochrony Środowiska UŁ organizowała cyklicznie, co cztery lata, międzynarodową konferencję naukową „Tribochemistry”, a jej uczestnikami byli naukowcy z USA, Japonii, Chin, Francji, Belgii, Indii, Anglii, Niemiec, Białorusi, Szwajcarii i Polski. Profesor Płaza wielokrotnie pełnił funkcję chairmana na międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych.
Dbał o międzynarodowe kontakty i wizerunek swojej Katedry za granicą. Wielokrotnie wyjeżdżał do zagranicznych uczelni. Odbył staże we Francji, Hiszpanii, USA, Chinach i Białorusi. Zdobyte kontakty pozwalały mu organizować i wspierać wyjazdy swoich pracowników na staże zagraniczne.
Został uhonorowany odznaczeniami państwowymi i uniwersyteckimi: Złotym Krzyżem Zasługi (1987), Złotą Odznaką UŁ (1987) oraz medalem „Uniwersytet Łódzki w służbie społeczeństwu i nauce” (1991). Od 1991 r. był członkiem zarządu Polskiego Towarzystwa Tribologicznego.
Pomimo przejścia na emeryturę w roku 2011, prof. Płaza nadal aktywnie uczestniczy w życiu środowiska naukowego. Regularnie odwiedza Katedrę Technologii i Chemii Materiałów UŁ, ciepłym, ojcowskim okiem doglądając grupę swoich wychowanków.
Oprac. prof. Jarosław Grobelny